Στο περιθώριο της πρόσφατης εκδήλωσης του «Σπάρτακου» για τον ζεόλιθο, μιλήσαμε με τον γεωπόνο Δημήτρη Αμανατίδη, βασικό στέλεχος της δημοτικής παράταξης και υπεύθυνο των συνεργατικών της δομών, οι οποίες ολοένα και περισσότερο διευρύνονται. Εδώ και ένα χρόνο περίπου έχουν μάλιστα ενσωματωθεί μέσα σε μία κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που συνδυάζει τις έννοιες της αυτο-οργάνωσης και της απόπειρας για διατροφική και ενεργειακή αυτάρκεια.

Να τις μας απάντησε σε μία μίνι-συνέντευξη για το  KomotiniPress:

Τί είναι ακριβώς οι συνεργατικές δομές και σε ποιούς απευθύνονται;
Ύστερα από το Κοινωνικό Παντοπωλείο, το Κοινωνικό Φαρμακείο, την Τράπεζα Τροφίμων ή Ρούχων ή Οικιακών Συσκευών και το Κοινωνικό Παζάρι, οι δήμοι, ως ο «αιρετός» θεσμός ο πιο κοντινός στον πολίτη, στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν τους πολίτες να αμυνθούν και να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για την επιβίωση στη δύσκολη αυτή συγκυρία, τόσο των ιδίων όσο και των οικογενειών τους, δημιουργούν ο ένας μετά τον άλλον τους αστικούς ή δημοτικούς λαχανόκηπους.

Ποιοί είναι οι  Δικαιούχοι;
Οι άνεργοι, οι άποροι, οι χαμηλοσυνταξιούχοι, οι χαμηλόμισθοι οικογένειες και ιδιώτες που έχουν όρεξη να παράγουν τα δικά τους οικολογικά κηπευτικά προϊόντα, διασφαλίζοντας έτσι… φρέσκα λαχανικά, και γιατί όχι, ένα επιπλέον εισόδημα, όταν η παραγωγή είναι καλή.

Είναι ελληνικό το φαινόμενο μόνον ή έχουμε και παρόμοιες εμπειρίες στο εξωτερικό;
Ο Αστικός ή Δημοτικός Λαχανόκηπος (Community Gardens) είναι μια παλιά ιστορία, ιστορία 150 χρόνων, τουλάχιστον για την Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ευρώπη και στην Αμερική (όπως, για παράδειγμα, το Βανκούβερ στον Καναδά, η Νέα Ορλεάνη και το Ντιτρόιτ στις ΗΠΑ, το Ροσάριο στην Αργεντινή, το Κάιρο της Αιγύπτου, το Φράιμπουργκ και το Βερολίνο στη Γερμανία, το Παρίσι στη Γαλλία κ.λπ.). Είναι ένας διαδεδομένος τρόπος παραγωγής και κατανάλωσης από τους ίδιους τους δημότες προϊόντων της γης, τις περισσότερες φορές βιολογικών προϊόντων, προκειμένου να μπορέσουν να επιβιώσουν, τη στιγμή μάλλον όταν τα εισοδήματά τους δέχονται «πιέσεις» και «ψαλιδίσματα», όπως συμβαίνει τώρα στα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα της χώρας.

Στην Ελλάδα πώς προχωράει το πείραμα των Δημοτικών Λαχανόκηπων;
Το πείραμα των Δημοτικών Λαχανόκηπων στη χώρα μας ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια, στις αρχές Φεβρουαρίου του 2012, όταν ο Δήμος Λαρισαίων έκανε πρώτος το άνοιγμα προς την «Αστική Γεωργία» μοιράζοντας μια έκταση 22 στρεμμάτων σε άνεργους, άπορους, πολύτεκνους και χαμηλοσυνταξιούχους. Από τότε το παράδειγμα ακολούθησε πλήθος άλλων δήμων, όχι μόνο στην επαρχία αλλά και στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου η φτωχοποίηση του πληθυσμού είναι ακόμη εντονότερη λόγω της υψηλής ανεργίας.

Μόνο στο πλαίσιο του Εθνικού Δικτύου Αμεσης Κοινωνικής Παρέμβασης λειτουργούν σήμερα 28 δημοτικοί λαχανόκηποι, οι οποίοι εξυπηρετούν τις ανάγκες των πολιτών 41 δήμων της χώρας. Περισσότεροι από τους μισούς δήμους, συγκεκριμένα 23 εξ αυτών που υλοποιούν το πρόγραμμα «Δημοτικός Λαχανόκηπος» μέσω του Δικτύου, βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας. Η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει ότι αυτό δεν είναι τυχαίο καθώς το κίνημα της Αστικής Γεωργίας (Urban Farming) έρχεται διαχρονικά στο προσκήνιο σε περιόδους οικονομικών υφέσεων λόγω της ανάγκης πολλών ανθρώπων να βρίσκουν φθηνά φρέσκα τρόφιμα.

Σε ποιές πόλεις λειτουργούν οι δημοτικοί λαχανόκηποι;
Στη χώρα μας, ο θεσμός αυτός κάνει τα πρώτα του βήματα και δήμοι, όπως αυτοί της Αλεξανδρούπολης, του Αμαρουσίου, της Βέροιας, της Έδεσσας, της Θέρμης, της Καβάλας, της Καλαμάτας,  της Λάρισας, της Λέσβου, της Ρόδου, των Σερρών, των Τρικάλων και της Τρίπολης, ήδη έχουν παραχωρήσει τις πρώτες εκτάσεις γης στους δημότες τους. Στην Κομοτηνή ο ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ πρώτος προχώρησε στην υλοποίηση του εγχειρήματος των συνεργατικών δομών με το παράδειγμα των λαχανόκηπων.

Με ποιό σκεπτικό ο ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ προχώρησε στην υλοποίηση αυτού του εγχειρήματος, ποιό ήταν το βασικό σας κίνητρο;
Κανένα μνημόνιο, δάνειο δεν πρόκειται να μας σώσει εδώ που έχουμε φτάσει σαν κοινωνία. Από την στιγμή που χάσαμε την αυτάρκεια μας και μάθαμε στον παρασιτισμό των δανεικών και των επιδοτήσεων, χάσαμε και την ελευθερία μας. Πρέπει λοιπόν να εκμεταλλευτούμε τον πραγματικό μας χρυσό που έχουμε ανεκμετάλλευτο (και είναι τα χωράφια που κάθονται χέρσα ή γεμίζουν φωτοβολταικά) και τη νεολαία μας που γεμίζει τις καφετέριες  και  παραπονιέται ότι δεν βρίσκει δουλειά, ενώ οι εργάτες γης έρχονται από τις γύρω βαλκανικές χώρες.

Ο ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ ΚΟΙΣΕΠ αποτελεί την μετεξέλιξη του αστικού/δημοτικού λαχανόκηπου ή πρόκειται για ταυτόσημο εγχείρημα;
Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ (Σπάρτακος ΚΟΙΝΣΕΠ) γεννήθηκε μέσα από την ομάδα της Κίνησης Πολιτών «ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ»,  που εκπροσωπείται στο δημοτικό συμβούλιο της Κομοτηνής από τον Νεκτάριο Δαπέργολα, και αποτελεί τη συνέχεια των συνεργατικών αστικών λαχανόκηπων, του πρώτου μας συνεργατικού εγχειρήματος.
Ο Αστικός Συνεταιρισμός Κοινωνικού Σκοπού περιορισμένης ευθύνης, με την επωνυμία «ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ» ιδρύθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.4019/2011 «Περί Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων» και είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, με περιορισμένη ευθύνη των μελών του και έχει εμπορική ιδιότητα.

Ένας απολογισμός μετά από τον ένα χρόνο λειτουργίας των δομών αυτών;
Αυτό το μήνα η ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ ΚΟΙΝΣΕΠ κλείνει ένα χρόνο λειτουργίας, μέσα στον οποίο προσπάθησε να  βρει το βηματισμό της και να οργανωθεί όσο καλύτερα γίνεται, ώστε από την φετινή χρονιά να μπει σε κανονική παραγωγή.
Ιδρύθηκε με στόχευση τη διατροφική και ενεργειακή αυτάρκεια και την παραγωγή χαμηλού κόστους αγροτεχνολογίας για όλους, ενώ σε αυτήν έχουν ενταχθεί πλέον οι τρεις εν λειτουργία συνεργατικοί αστικοί μας λαχανόκηποι έκτασης 10 στρεμμάτων και 127 οικογενειών και ετοιμάζεται ο τέταρτος ακόμα 2 στρεμμάτων.
Ήδη έχουμε παράγει σε πειραματικό αγρόκτημα 10 στρεμμάτων για πρώτη φορά στη Ροδόπη  δίκκοκο σιτάρι τύπου Ντίγκελ με πολύ καλά αποτελέσματα, χωρίς χρήση αγροχημικών, και μένει η αλευροποίηση του και η διάθεση του στην τοπική αγορά της πόλης μας. Μέχρι το καλοκαίρι θα είναι έτοιμα, ο αποφλοιωτής δίκκοκων σιτηρών και ο πετρόμυλος μας για την παραγωγή αλευριού ολικής αλέσεως.
Ο συνεταιρισμός μας έχει αυτή την στιγμή 16 ιδρυτικά μέλη, επιστήμονες αλλά και ανέργους για τους οποίους θέλουμε να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας

Ποιά είναι τα άμεσα σχέδιά σας;
Στα άμεσα σχέδια μας τα οποία υλοποιούνται σταδιακά είναι:
1. Η δημιουργία μικρού φυτωρίου παραγωγής σποροφύτων παραδοσιακών ποικιλιών για τις ανάγκες των λαχανόκηπων μας αλλά και πώληση τους στην τοπική αγορά καθώς υπάρχει έλλειψη παραδοσιακού πολλαπλασιαστικού υλικού
2. Η παραγωγή προϊόντων πρωτογενούς τομέα (σιτηρά, λαχανικά, αυγά, κρέας πουλερικών και κουνελιών) η μεταποίηση τους (άλευρα, ζυμαρικά, πίτες, κονσέρβες, μαρμελάδες, αποξηραμένα φρούτα)
3. Η παραγωγή φθηνών πρακτικών και αποδοτικών εργαλείων και βοηθημάτων που χρειάζονται οι ερασιτέχνες παραγωγοί και εκτροφείς οικόσιτων παραγωγικών ζώων
4. Η εφαρμογή καινοτόμων προϊόντων και πρακτικών στον πρωτογενή τομέα

Πώς βλέπετε την πορεία του συνεταιρισμού σας σε βάθος χρόνου;
Ο συνεταιρισμός μας ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. θέλουμε να λειτουργήσει ως θερμοκοιτίδα ιδεών, επικεντρωμένη στις αρχές της διατροφικής και ενεργειακής αυτάρκειας, και στην πορεία αυτές να μετασχηματιστούν σε επιχειρηματικές ιδέες και οικονομικά βιώσιμες μικρές επιχειρήσεις που θα προσφέρουν στην τοπική κοινωνία ασφαλή, ποιοτικά, φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες και θέσεις εργασίας.
Ταυτόχρονα θα αποτελέσουν και δείγματα καλής πρακτικής στον νέο συνεταιριστικό αγροτικό χώρο που διαμορφώνεται και πρέπει να ηγηθεί της προσπάθειας ενδυνάμωσης του πρωτογενούς τομέα ως βασικού παραγωγικού πυλώνα της ελληνικής οικονομίας
Τελικά το βασικό μας σύνθημα είναι: παράγουμε ό,τι μπορούμε για τις ανάγκες των οικογενειών μας και της χώρας μας, ενώ συγχρόνως στηρίζουμε τις υγιείς συνεταιριστικές επιχειρήσεις και την τοπική παραγωγή.