Γράφει ο Νίκος Αρβανίτης

Σε μία παλαιότερη ανάλυσή μας είχαμε επισημάνει ότι “στα Δυτικά Βαλκάνια ένα νέο μοντέλλο για την ανάπτυξη και εξαγωγή,σε ορισμένες περιπτώσεις, μορφών πολιτικής, εθνικής ή θρησκευτικής βίας που απειλούν την αστική δημοκρατία και τους δημοκρατικούς θεσμούς και αξίες και δημιουργούν τις προυποθέσεις για μορφές εσωτερικής τρομοκρατίας οι οποίες στην εξέλιξή τους μπορούν να υποβαθμίσουν εκ νέου το Ευρωπαικό διεθνοπολιτικό περιβάλλον.”

Από τότε διανύουμε μία μακρά περίοδο νεοφανών “μικρο”-κρίσεων που δημιούργησε η οικονομική κρίση και οι νέες γεωπολιτικές, γεωοικονομικές και γεωθρησκευτικές ανακατατάξεις υπό την “καθοδήγηση” ή την “επίβλεψη” των “Μεγάλων Δυνάμεων” που συγκρούονται ή συνεργάζονται κατά περίπτωση.

Στην παρούσα φάση, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη οι ανταγωνισμοί επιμέρους γεωπολιτικών συστημάτων στα Δυτικά Βαλκάνια κυρίως λόγω των εξελίξεων στον χώρο της Ν.Α. Μεσογείου, αναδύθηκε μια επί μακρόν σοβούσα κρίση, αυτή της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας του Μαυροβουνίου,που αποτελεί ένα “ξεχασμένο” πρότζεκτ απο την δεκαετία του ’90, στα πλαίσια του υβριδικού πολέμου που υφίσταται και το Σερβικό Έθνος.

Ο “Νόμος για την Θρησκευτική Ελευθερία”

Όλα ξεκίνησαν όταν δεκαοκτώ βουλευτές της φιλοσερβικής αντιπολίτευσης συνελήφθησαν στο κοινοβούλιο του Μαυροβουνίου κατά την διάρκεια επεισοδίων που προκάλεσαν στις 26 Δεκεμβρίου 2019 προσπαθώντας να εμποδίσουν την υιοθέτηση νόμου που καταγγέλλεται από την Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Ο νόμος για την ‘θρησκευτική ελευθερία”, ο οποίος υιοθετήθηκε από την πλειοψηφία του κοινοβουλίου, προβλέπει την εθνικοποίηση των περιουσιακών στοιχείων για τα οποία οι εκκλησίες δεν είναι σε θέση να αποδείξουν ότι τους ανήκαν πριν από το 1918. Την χρονολογία αυτή, το Μαυροβούνιο απώλεσε την ανεξαρτησία του και εντάχθηκε στο βασίλειο των Σέρβων, των Κροατών και των Σλοβένων. Το ζήτημα είναι ευαίσθητο για το Μαυροβούνιο και ανάγκασε τον πρόεδρο της χώρας Μίλο Τζουκάνοβιτς να εκφράσει την στήριξή του προς την «ανανέωση» της αυτοκέφαλης ορθόδοξης εκκλησίας της χώρας, που επιχειρεί την αναμόρφωσή της από το 1993 και δεν έχει αναγνωρισθεί από τις ορθόδοξες εκκλησίες

Η μητρόπολη Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας καταγγέλλει ότι ο νέος νόμος θα οδηγήσει στην «αρπαγή των ναών και των μοναστηριών και στην λεηλάτηση της περιουσίας της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, στο Μαυροβούνιο».

Σύμφωνα με την σερβική εκκλησία, τον κυριότερο θρησκευτικό θεσμό του Μαυροβουνίου, ο νόμος αυτός για την «θρησκευτική ελευθερία» θα καταλήξει στην λεηλάτηση των μοναστηριών και των εκκλησιών. Η σερβική εκκλησία κατέχει εκατοντάδες μοναστήρια και τεράστιες εκτάσεις στην μικρή βαλκανική χώρα, όπου το 72% των 620.000 κατοίκων είναι ορθόδοξοι.

Υπολογίζεται ότι η έκταση γης που σήμερα ανήκει στην Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία και με βάση τον νέο νόμο μπορεί να αμφισβητηθεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς, ανέρχεται σε 12000 στρέμματα. Επίσης, το σημαντικότερο είναι ότι μπορεί να αμφισβητηθεί και η δικαιοδοσία της SPC σε 100 περίπου ναούς και μοναστήρια που ανεγέρθησαν πριν το 1918, σε δημόσια γη, χωρίς να υπάρχει πράξη αγοραπωλησίας ή δωρεάς. Σε αντίθεση με την σερβική ορθόδοξη κοινότητα, η δεύτερη σε δύναμη, η μουσουλμανική δεν θα αντιμετωπίσει προβλήματα με δεδομένο ότι όλα σχεδόν τα τεμένη ανεγέρθησαν σε κτήματα που αποτελούσαν δωρεά ιδιώτη (βακούφια).

Εκκλησιαστικοί κύκλοι στην Σερβία εκτιμούν ότι ο νόμος αυτός στοχεύει στην απόσπαση από την Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία ναών και μοναστηριών και την παραχώρησή τους στην ανασυσταθείσα, το 1993, ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου (CPC). Η αποκαλούμενη ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου θεωρείται σχισματική από την Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία και δεν έχει αναγνωριστεί από καμία ορθόδοξη Εκκλησία στον κόσμο.

Βαρθολομαίος: Το Φανάρι δεν θα αναγνωρίσει ποτέ αυτοκέφαλη Εκκλησία στο Μαυροβούνιο

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος απέρριψε κατηγορηματικά κάθε ενδεχόμενο να αποδοθεί αυτοκεφαλία στην αποκαλούμενη ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου, μετά τις τελευταίες εξελίξεις στην χώρα και το νόμο που ψήφισε, σύμφωνα με τον οποίο η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία χάνει ουσιαστικά την ακίνητη περιουσία της.

Ο κ. Βαρθολομαίος, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Kurir» του Βελιγραδίου, κατέστησε σαφές ότι για το Φανάρι το Μαυροβούνιο ανήκει στην δικαιοδοσία της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (SPC) και διαβεβαίωσε ότι η θέση αυτή δεν πρόκειται να αλλάξει.

«Για το Οικουμενικό Πατριαρχείο η μοναδική κανονική Εκκλησία στο Μαυροβούνιο είναι η μητρόπολη Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας με επικεφαλής τον μητροπολίτη Αμφιλόχιο. […] Επαναλαμβάνω ποτέ δεν θα αποδώσουμε αυτοκεφαλία στην αποκαλούμενη Εκκλησία του Μαυροβουνίου», δήλωσε κατηγορηματικά ο Οικουμενικός Πατριάρχης.

Αναφερόμενος στον νόμο που ψηφίστηκε πρόσφατα από τη βουλή του Μαυροβουνίου για τις θρησκευτικές κοινότητες, ο οποίος προκάλεσε την αντίδραση της SPC, τόνισε ότι και ο ίδιος έστειλε επιστολή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Μίλο Τζουκάνοβιτς από τον οποίο ζητούσε να αποτρέψει την ψήφιση του νόμου.

Η συρρίκνωση του σερβικού στοιχείου στο Μαυροβούνιο

Η διαμορφούμενη κατάσταση στο Μαυροβούνιο ξυπνάει μνήμες από την περίοδο της γιουγκοσλαβικής κρίσης όπως αυτή είχε σχεδιασθεί από τα στελέχη ξένων μυστικών υπηρεσιών που προετοίμαζαν τη δημιουργία δύο νέων ανεξάρτητων κρατών, του Κοσόβου και του Μαυροβουνίου.

Φαίνεται ότι ενεργοποιείται ενα παλαιότερο σχέδιο που αποσκοπούσε στην μετατροπή της σερβικής πλειοψηφίας σε μειοψηφία και την πλήρη αποταυτοποίηση του μαυροβουνιακού κράτους.

Ο Μίλο Ντζουκάνοβιτς, διαχρονικά χρήσιμος συνεργάτης ξένων κέντρων αποφάσεων, απολαμβάνει επιπροσθέτως της υποστήριξης και της Αλβανίας, Κροατίας αλλά και της Τουρκίας ενώ σίγουρα βρίσκεται σε διακριτική συνεννόηση με τον Πρόεδρο της Σερβίας στα πλαίσια της δημιουργίας της “μίνι Σέγκεν” των Βαλκανίων, ενός σχεδιου αμερικανικής εμπνεύσεως.
΄
Ένας πρόσθετος επιβαρυντικός παράγοντας στα όσα διαδραματίζονται στο Μαυροβούνιο, είναι και η πληθυσμιακή και δημογραφική σύνθεση του κρατιδίου αυτού,που βασίζεται σε ένα σύστημα φατριών ενώ ανεπτυγμένη η κουλτούρα του ατομικού οπλισμόυ, γεγονός που μπορεί να πυροδοτήσει σειρά εξελίξεων μέχρι και τα όρια της εμφύλιας σύγκρουσης,η οποια μπορεί να εξελιχθεί και σε μία χαμηλής εντάσεως σύγκρουση.