Γράφει ο Νίκος Αρβανίτης

Τον Ιούλιο του 2021 ψηφίσθηκε ο νόμος αριθ. 5506 με πρωτοβουλία του πρόεδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι που ορίζει το νομικό καθεστώς των γηγενών πληθυσμών στην Ουκρανία και θεσπίζει νομικές εγγυήσεις για τον πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών των ατόμων που εμπίπτουν σε αυτό. Διασφαλίζει επίσης και τα πολιτιστικά, εκπαιδευτικά, γλωσσικά τους δικαιώματα. Εγκρίθηκε από τη Βουλή με 345 ψήφους υπέρ και 325 κατά.

Το σχέδιο νόμου ορίζει την έννοια των «αυτόχθονων κατοίκων της Ουκρανίας» σύμφωνα με την οποία μια αυτόχθων εθνοτική κοινότητα που σχηματίζεται στο έδαφος της Ουκρανίας, είναι φορέας πρωτότυπης γλώσσας και πολιτισμού, έχει παραδοσιακούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς ή αντιπροσωπευτικούς φορείς.

Ο νέος νόμος δεν συμπεριέλαβε τους Έλληνες, τους Ρώσους, τους Ρουμάνους, τους Πολωνούς, τους Ούγγρους κ.α. στην κατηγορία των γηγενών κατοίκων αναγνωρίζοντας, όμως, τους Τάταρους της Κριμαίας, τους Καραίτες και τους Κριμαϊτες ως γηγενείς πληθυσμούς.Να υπενθυμίσουμε ότι οι Έλληνες είναι οι αρχαιότεροι κάτοικοι, με αδιάλειπτη παρουσία εδώ και 27 αιώνες ενώ οι Τάταροι εμφανίστηκαν στην περιοχή κατά τον 13ο αιώνα.

Μπορεί η κοινή γνώμη στην Ελλάδα να μην ενοχλήθηκε από αυτή την εξέλιξη, ωστόσο σε εκθέσεις του ΟΗΕ, του ΟΑΣΕ και διεθνών οργανισμών για τα δικαιώματα των μειονοτήτων υπήρχαν εκτενείς αναφορές ήδη από τον Μάΐο του 2021 όταν κατατέθηκε το σχετικό προσχέδιο προς συζήτηση στην ουκρανική βουλη.Να σημειωθεί ότι στην Ουκρανία πριν από την ρωσική εισβολή ζούσαν 120.000 Έλληνες εκ των οποίων οι 1.400 έχουν ελληνικό διαβατήριο.

Άμεση ήταν η ρωσική αντίδραση καθώς ο νόμος εκ των πραγμάτων δείχνει ότι οι Ρώσοι δεν μπορούν να θεωρηθούν αυτόχθονες της Ουκρανίας.Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε σε τηλεοπτική συνέντευξη ότι το νομοσχέδιο δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Ο αρχηγός του κράτους σημείωσε ότι το να ονομάσουμε Ρώσους ως μη αυτόχθονες ανθρώπους «δεν είναι απλά λανθασμένο, αλλά γελοίο και ηλίθιο» και ότι μια τέτοια θέση δεν συμμορφώνεται με την ιστορία.Σύμφωνα με τον Πούτιν, οι συνέπειες της έγκρισης αυτού του νομοσχεδίου θα μπορούσαν να συγκριθούν με τη χρήση ενός όπλου μαζικής καταστροφής.

Με αφορμή την στάση της Ουκρανίας, η Βουδαπέστη και το Κίεβο έχουν εμπλακεί σε μια διαμάχη για τα δικαιώματα των μειονοτήτων από τότε που το κοινοβούλιο της Ουκρανίας υιοθέτησε το 2017 το νόμο «Για τη διασφάλιση της λειτουργίας της ουκρανικής γλώσσας ως κρατικής γλώσσας», ο οποίος, σύμφωνα με τη Βουδαπέστη, καταπατά το δικαίωμα της εθνικής μειονότητας της Υπερκαρπαθίας να σπουδάζει στα ουγγρικά.Με τη σειρά της, η Ουγγαρία συνέχισε να εμποδίζει τη συνεργασία της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ και τη διεξαγωγή συνομιλιών της Επιτροπής Ουκρανίας-ΝΑΤΟ. Απαριθμώντας αρκετές περιπτώσεις υποστήριξης της Ουγγαρίας προς την Ουκρανία τα τελευταία χρόνια, η Ουγγαρία κατηγόρησε την Ουκρανία ότι συνεχίζει να στερεί τα δικαιώματά της από την ουγγρική εθνική μειονότητα.Εκτιμάται , ότι για αυτό τον λόγο η Ουγγαρία έστειλε μόνον ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία και όχι οπλισμό, παρά την προτροπή του ΝΑΤΟ προς τους ηγέτες των χωρών-μελών της Συμμαχίας.

Όσον αφορά στην Ελλάδα, να θυμίσουμε ότι κατά την εσπευσμένη επίσκεψή του στην Ουκρανία, ο κ. Νίκος Δένδιας φέρεται ότι στις συνομιλίες με τον ουκρανό ΥΠΕΞ έθεσε το θέμα που είχε δημιουργηθεί με δημοσιεύματα ότι η ουκρανική νομοθεσία για τις «γηγενείς μειονότητες» εξαίρεσε την ελληνική και έτσι πλήττει τα δικαιώματα της.Ο κ.Κουλεμπα διευκρίνισε ότι στις γηγενείς μειονότητες εντάσσουν τρεις μειονότητες, τους Τατάρους της Κριμαίας, τους Κριμτσα, και τους Καραϊμ που έχουν δική τους γλώσσα και δεν έχουν σημείο αναφοράς σε κράτος, ενώ όλες οι άλλες μειονότητες μεταξύ των οποίων και η ελληνική (που στην πλειοψηφία είναι ρωσόφωνη, μετά τον εξαναγκασμό στη χρήση της ρωσικής από τον Στάλιν) εντάσσονται σε άλλο νόμο ο οποίος προστατεύει πλήρως τα δικαιώματα τους και μάλιστα επικεφαλής της ομάδας σύνταξής του νόμου που είναι σε δημόσια διαβούλευση είναι ο ελληνικής καταγωγής βουλευτής κ.Λουμπινετς. Ο κ. Δένδιας εξέφρασε την ικανοποίηση του για τις διαβεβαιώσεις της ουκρανικής πλευράς τονίζοντας ότι ο ελληνισμός της Ουκρανίας μπορεί να αποτελεί γέφυρα φιλίας μεταξύ των δυο χωρών.

Με την έναρξη των ρωσικών επιχειρήσεων, το ενδιαφέρον του για την ελληνική μειονότητα που βρίσκεται στην περιοχή της Μαριούπολης εξέφρασε ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, σε τοποθέτησή κατά την άφιξη του στο Έκτακτο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ. Μάλιστα, υπογράμμισε ότι «ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου, της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας όλων των χωρών είναι το ιερό ευαγγέλιο της εξωτερικής της πολιτικής».«Έχουμε ένα επιπρόσθετο ενδιαφέρον, τη σημαντική ελληνική μειονότητα, κυρίως γύρω από την περιοχή της Μαριούπολης, για την οποία πρέπει να επιδειχθεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον», ανέφερε χαρακτηριστικά σε δήλωσή.

Το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών ήδη από τις 14 Φεβρουαρίου είχε συστήσει στους περίπου 2000 Έλληνες πολίτες – επισκέπτες της Ουκρανίας να αποχωρήσουν. Το ίδιο έπραξε και στις 21 Φεβρουαρίου, δύο ημέρες πριν την Ρωσική εισβολή, απευθύνοντας επείγουσα ανακοίνωση αποχώρησης.

Αδιευκρίνιστες και αντιφατικές παραμένουν , ωστόσο, οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκε η αποχώρηση του Έλληνα Πρέσβη κ. Βασίλη Μπορνόβα από το Κίεβο, πρωτεύουσα της Ουκρανίας, προκαλώντας ερωτηματικά για το κατά πόσο έγινε μετά από επικοινωνία με το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο είναι το μόνο αρμόδιο να εγκρίνει την μετακίνηση του χωρίς να φροντίσει για τον ασφαλή επαναπατρισμό των Ελλήνων πολιτών που παραμένουν στην ουκρανική πρωτεύουσα..

Σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας του ΥΠΕΞ, οποιαδήποτε μετακίνηση ενός πρέσβη στη χώρα που υπηρετεί, πρέπει να έχει την έγκριση της υπηρεσίας, είτε του Υπουργού, είτε του Γενικού Γραμματέα. Ποιος , πότε και γιατί πήρε την απόφαση για να περάσει τα σύνορα της χώρας ο Πρέσβης και να μην μείνει στην Οδησσό ή την Μαριούπολη, ώστε να συντονίζει αλλά και να έχει επαφές με την ουκρανική διοίκηση;

Είναι δε ενδεικτικό πως ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος από την πρώτη στιγμή έχει επιδείξει ισχυρό προσωπικό ενδιαφέρον για τους Έλληνες πολίτες και τους ομογενείς μας της Ουκρανίας, επικοινώνησε με τον Γενικό Πρόξενο Μαριούπολης Μ. Ανδρουλάκη και τον διπλωμάτη Φ. Κωστελλένο που κρατούν ανοικτό το Προξενείο Μαριούπολης αλλά και τον γενικό πρόξενο στην Οδησσό Δ. Δόχτση προκειμένου να τους ευχαριστήσει και να ενημερωθεί για την κατάσταση.

Τα Προξενεία σε Οδησσό και Μαριούπολη παραμένουν ανοικτά και προσπαθούν κάτω από αντίξοες συνθήκες να διαμορφώσουν δίκτυο συνεχούς επικοινωνίας και στήριξης των Ελλήνων ομογενών.…

Να σημειωθεί ότι σε ασυνήθιστα υψηλούς τόνους ο Έλληνας πρωθυπουργός τοποθετήθηκε μέσω των κοινωνικών δικτύων για τις απώλειες δέκα Ελλήνων ομογενών στην Ουκρανία: «10 αθώοι πολίτες ελληνικής καταγωγής σκοτώθηκαν σήμερα από ρωσικές αεροπορικές επιδρομές κοντά στη Μαριούπολη. Σταματήστε τους βομβαρδισμούς τώρα!».

Αντί επιλόγου

Ελληνική Διπλωματία, Ρωσο-Ουκρανική Κρίση και Εθνικό Συμφέρον