- Τρίτη, 30 Απριλίου
«Μικρά Ασία 1922 – Όψεις του προσφυγικού ζητήματος: Μνήμη, Πολιτικές Αποκατάστασης, Πολιτισμική Ιστορία»
Γράφει ο Νίκος Αρβανίτης
Ένα σημαντικό επιστημονικό συνέδριο , με τίτλο «Μικρά Ασία 1922 – Όψεις του προσφυγικού ζητήματος: Μνήμη, Πολιτικές Αποκατάστασης, Πολιτισμική Ιστορία» ξεκίνησε στις 5 Σεπτεμβρίου 2022 στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης οργανωμένο από το Δήμο Μυτιλήνης και την Εταιρεία Λεσβιακών Μελετών με την συμμετοχή ερευνητών, καθηγητών και ιστορικών.
Οι συμμετέχοντες σύνεδροι ανέπτυξαν , εντός τριημέρου, μια ποικιλία θεμάτων γύρω κυρίως από το προσφυγικό μετά την καταστροφή στη Μικρά Ασία και την αντιμετώπιση του από τις αρχές στη Λέσβο και στην Ελλάδα γενικά (επισιτισμός-στέγαση-
Το συνέδριο ξεκίνησε με την κεντρική ομιλά από το Νίκο Ανδριώτη, Δρ Ιστορίας. Ο κ. Ανδριώτης μίλησε με θέμα «Η άφιξη και το πρώτο διάστημα εγκατάστασης των προσφύγων στη Λέσβο (1922-1923)». Ακολούθησε η προβολή της ταινίας ντοκιμαντέρ με θέμα το χρονικό της κατασκευής και τοποθέτησης του ηρώου/αγάλματος της Ελευθερίας στη Μυτιλήνη (1919-1930) «Η Ελευθερία άργησε να έρθει» του Γιάννη Σ. Αναγνώστου.
Η δεύτερη μέρα του Συνεδρίου την Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου είχε εισηγήσεις στην πρώτη συνεδρία σχετικές με το αποτύπωμα των προσφύγων στη λογοτεχνία, τη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική. Ακολούθησε η δεύτερη συνεδρία με εισηγήσεις σχετικές με τα ιστορικά γεγονότα της εποχής, την ανταλλάξιμη περιοχσία, την περίθαλψη, την αποκατάσταση και τη στέγαση των προσφύγων στη Λέσβο και τέλος με τις οργανώσεις που έδρασαν στο νησί. Κύριοι ομιλητές ήταν οι Αθανάσιος Καλαμάτας,Αριστείδης Καλάργαλης, Σπύρος Μοσχονάς, Αφροδίτη Κουρία, Ελίζα Πολυχρονιάδου, Μαρά Πούλου, Μαρία Γ.. Μόσχου, Στρατής Χαραλάμπους, Ιωάννης Στεφανλιδης, Σάββας Κωφόπουλος,Παναγιώτης Γρηγορίου, Κλειώ Χατζηδανιήλ, Αφροδίτη Πελτέκη, Νίκος Ανδριώτης, Μαρία Τσιτιμάκη,Δήμητρα Γλεντή, Μαρία Τσιτιμάκη, Στρατής Αναγνώστου.
Ακολούθησε η τρίτη και τελευταία μέρα του Συνεδρίου την Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου που συμμετείχαν οι Στρατής Μπαλάσκας, Θανάσης Χρήστου, Αγγελική Ράλλη,Δημήτριος Μπούμπας, Θάλεια Κυριακοπούλου, Μάκης Αξιώτης, Ιωάννα Κατσαργύρη, Στρατής Αναγνώστου,Χρήστος Χατζηλίας, Δημήτρης Παπαχρυσός. Το συνέδριο ολοκληρώθηκε με συζήτηση και σύνοψη των εργασιών του.
Γενικό Περίγραμμα Εργασιών ΣυνεδρίουΣτην πόλη της Μυτιλήνης που δέχθηκε το μεγαλύτερο κύμα των προσφύγων πάνω από 200 χλ αλλά και στη Χίο παράλληλα με το δράμα των προσφύγων ο στρατός και ο στόλος επαναστάτησε(11 Σεπ 1923 ) και στις 15 Σεπ 1923 μπήκε η τριανδρία του κινήματος Πλαστήρας-Γονατάς-Φωκάς στην Αθήνα και επέβαλαν την επαναστατική κυβέρνηση ενώ η βασιλική οικογένεια πλην του νέου Βασιλιά Γεωργίου Β’ αναχωρούσε για το Παλέρμο .
Μερικοί εισηγητές κάλυψαν και την πολιτισμική πλευρά του προσφυγικού και τις σχέσεις των δυο λαών , παρά τις καθημερινές απειλές του Ερντογάν και τα εναπομείναντα μνημεία στις δυο πλευρές του Αιγαίου που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν οι Έλληνες της Μιλκράς Ασίας αλλά και οι λίγοι συγκριτικά τουρκογενείς μουσουλμάνοι που εγκατάλειψαν κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923 τις εστίες των .
Οι εργασίες του συνεδρίου έκλεισαν με το διαρκές ερώτημα που απασχόλησε και απσχολεί όχι μόνο τους ιστορικούς αλλά και λολο τον Ελληνικό λαό . Έπρεπε να πάμε στη Μικρά Ασία ;
Ακολουθεί το πλήρες πρόγραμμα του Συνεδρίου
«Μικρά Ασία 1922 – Όψεις του προσφυγικού ζητήματος: Μνήμη, Πολιτικές Αποκατάστασης, Πολιτισμική Ιστορία»
Ο Δήμος Μυτιλήνης σε συνεργασία με την Εταιρεία Λεσβιακών Μελετών διοργανώνουν Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Μικρά Ασία 1922 – Όψεις του προσφυγικού ζητήματος: Μνήμη, Πολιτικές Αποκατάστασης, Πολιτισμική Ιστορία» το οποίο θα πραγματοποιηθεί στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης από τις 5 έως και τις 7 Σεπτεμβρίου 2022. Το πλήρες πρόγραμμα:
ΔΕΥΤΕΡΑ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
17:30 Υποδοχή συνέδρων, εγγραφές, παραλαβή φακέλων.
18:00 ΕΝΑΡΞΗ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ – Χαιρετισμοί Επισήμων
Συντονιστές: ΣΤΡΑΤΗΣ I. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ & ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
18:30 – 19:15 Κεντρική ομιλία: ΝΙΚΟΣ ΑΝΔΡΙΩΤΗΣ, Δρ Ιστορίας, Ε.Κ.Π.Α.Η άφιξη και το πρώτο διάστημα εγκατάστασης των προσφύγων στη Λέσβο
(1922-1923)
19:15 – 19:45 Συζήτηση
19:45 – 20:15 ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ, Μ.Δ.Σ. Τμήμα Πολιτισμικής Πληροφορικής και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Η Ελευθερία άργησε να έρθει
Πρώτη δημόσια προβολή της ταινίας ντοκιμαντέρ με θέμα το χρονικό της κατασκευής και τοποθέτησης του ηρώου/αγάλματος της Ελευθερίας στη Μυτιλήνη (1919-1930).
21:00 Επίσημο Δείπνο
ΤΡΙΤΗ 6 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2022
Α ́ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Προεδρείο: ΜΑΡΙΑ Γ. ΜΟΣΧΟΥ
9:00 – 9:20 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ, Δρ Θεολογίας Α.Π.Θ., Θεολόγος Πρότυπου ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης Πανεπιστημίου Αιγαίου. Η «γενιά του ’30» και η Μικρασιατική Καταστροφή
9:20 – 9:40 ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΑΛΑΡΓΑΛΗΣ, συγγραφέας, Δρ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Η συμμετοχή των Μικρασιατών δημιουργών στη «Λεσβιακή Άνοιξη»
9:40 – 10:00 ΣΠΥΡΟΣ ΜΟΣΧΟΝΑΣ, Δρ Ιστορίας της Τέχνης, Ε.Κ.Π.Α., Διδάσκων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κόντογλου-Κανέλλης-Καπάνταης: Tο εικαστικό αποτύπωμα του ’22
10:00 – 10:20 ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΚΟΥΡΙΑ, Ιστορικός Τέχνης, ανεξάρτητη επιμελήτρια & ΕΛΙΖΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΟΥ, Συντηρήτρια έργων τέχνης και μνημειακών συνόλων, Μουσειολόγος Σπύρος Παπαλουκάς. Μνήμες από τη Μικρά Ασία σε έργα της «περιόδου της Μυτιλήνης»
10:20 – 10:40 ΜΑΡΙΑ ΠΟΥΛΟΥ, Ιστορικός Τέχνης (Μ.Α.), Έφορος της Δημοτικής Πινακοθήκης Νίκαιας – Αγίου Ιωάννη Ρέντη «Ντίνος Κατσαφάνας». Με κοσμοπολίτικη συνείδηση και φιλότεχνο ήθος: Όψεις εικαστικής δραστηριότητας στον προσφυγικό συνοικισμό της Κοκκινιάς
10:40 – 11:00 ΜΑΡΙΑ Γ. ΜΟΣΧΟΥ, Δρ Ιστορίας της Τέχνης, Ε.Κ.Π.Α. Η προσφυγική παράγκα ως αρχέτυπο του μοντέρνου κατά τον Μεσοπόλεμο
11:00 – 11:20 Συζήτηση
11:20 – 11:40 Διάλειμμα
Β ́ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Προεδρείο: ΣΤΡΑΤΗΣ I. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ
11:40 – 12:00 ΣΤΡΑΤΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Αντιστράτηγος ε.α., Μέλος Δ.Σ. της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών. Τα αίτια της Μικρασιατικής Καταστροφής και το Κίνημα Χίου και Μυτιλήνης
12:00 – 12:20 ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ, Καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας, Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Ο ιταλικός παράγοντας στη Μικρασιατική πολιτική του Βενιζέλου (1914-1920)
12:20 – 12:40 ΣΑΒΒΑΣ Κ. ΚΩΦΟΠΟΥΛΟΣ, Ιατρός, Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών. H ανταλλαγή των Μουσουλμάνων της Λέσβου το 1923
12:40 – 13:00 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ, Καθηγητής Διεθνών & Ευρωπαϊκών Θεσμών, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τα ανταλλάξιμα κτήματα κατά το ελληνικό Δίκαιο
13:00 – 13:20 Συζήτηση
14:00 Γεύμα
Γ ́ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Προεδρείο: ΝΙΚΟΣ ΑΝΔΡΙΩΤΗΣ
18:00 – 18:20 ΚΛΕΙΩ ΧΑΤΖΗΔΑΝΙΗΛ, Ιστορικός, Υποψήφια Διδάκτωρ, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Η Κοινωνία των Εθνών, οι φιλανθρωπικές οργανώσεις και το έργο της αποκατάστασης των Μικρασιατών προσφύγων του 1922
18:20 – 18:40 ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΕΛΤΕΚΗ, Υποψήφια Διδάκτωρ, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας & Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ο σχηματισμός και η εξέλιξη της σωματειακής οργάνωσης της πρώτης γενιάς Μικρασιατών προσφύγων στη Λέσβο (1914-1936)
18:40 – 19:00 ΝΙΚΟΣ ΑΝΔΡΙΩΤΗΣ, Δρ Ιστορίας, Ε.Κ.Π.Α. Τα προβλήματα στην αποκατάσταση των προσφύγων στη Λέσβο και τη Λήμνο μέσα από την έκθεση του γενικού επιθεωρητή της Ε.Α.Π. Π. Ευριπαίου τον Νοέμβριο του 1924
19:00 – 19:20 ΜΑΡΙΑ ΤΣΙΤΙΜΑΚΗ, Δρ Αρχιτεκτονικής, Ε.Μ.Π. Στοιχεία για την προσφυγική, αστική και αγροτική, αποκατάσταση στη Λέσβο από το Αρχείο Υπουργείου Υγείας, Γ.Α.Κ., Κ.Υ.
19:20 – 19:40 ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΛΕΝΤΗ, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Υποψήφια Διδάκτωρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας & Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Στεγάζοντας τους πρόσφυγες. Σχεδιασμός, χωροθέτηση και κατασκευή των προσφυγικών συνοικισμών της Μυτιλήνης
19:40 – 20:00 ΜΑΡΙΑ ΤΣΙΤΙΜΑΚΗ, Δρ Αρχιτεκτονικής, Ε.Μ.Π. & ΣΤΡΑΤΗΣ I. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ, Δρ Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Πρόεδρος της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών. Σίγρι 1912-1922: Όψεις κοινωνικού και αγροτικού μετασχηματισμού
20:00 – 20:20 Συζήτηση
21:00 Δείπνο
ΤΕΤΑΡΤΗ 7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2022
Α ́ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Προεδρείο: ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΡΑΛΛΗ
9:00 – 9:20 ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ, Δημοσιογράφος, συγγραφέας. Η οργάνωση της Κοινότητας των Ρωμιών της Περγάμου από την περίοδο του Καραοσμάνογλου (1820) μέχρι το 1922
9:20 – 9:40 ΘΑΝΑΣΗΣ ΧΡΗΣΤΟΥ, Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών, Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Η γονιμοποίηση του ανατολικού στοχασμού από τη δυτική σκέψη στον ιδεολογικό ορίζοντα του Πανεπιστημίου της Σμύρνης και ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (1873-1950)
9:40 – 10:00 ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΡΑΛΛΗ, Ομότιμη Καθηγήτρια Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, Μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Ευρώπης. Ελληνική γλώσσα και γλωσσική ποικιλία στη Μικρά Ασία των αρχών του 20ού αιώνα
10:00 – 10:35 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΠΟΥΜΠΑΣ, Δρ του Τμήματος Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Πρόεδρος της Εταιρείας Αιολικών Μελετών. Η Μικρασιατική Καταστροφή ως καθοριστικός παράγοντας εξελίξεων στον τομέα της εκπαίδευσης και στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο της Λέσβου (με προβολή της ταινίας: Μικτόν Δημοτικόν Σχολείον Μυτιλήνης. Το Σχολείο της Μικρασιατικής προσφυγιάς αναζητά την καταγωγή του).
10:35 – 10:55 Συζήτηση
10:55 – 11:15 Διάλειμμα
11:30 – 12:30 Ξενάγηση στην Ιστορική Βιβλιοθήκη του Γυμνασίου Μυτιλήνης (νυν Πρότυπο ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου) από τον Α. Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ.
13:30 Γεύμα
Β ́ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Προεδρείο: ΘΑΝΑΣΗΣ ΧΡΗΣΤΟΥ
18:00 – 18:20 ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου & ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, Αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου. Αποτυπώματα προσφυγικής μνήμης στους αρχαιολογικούς χώρους της Λέσβου
18:20 – 18:40 ΜΑΚΗΣ ΑΞΙΩΤΗΣ, Ιατρός, Δρ του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου & ΣΤΡΑΤΗΣ ΑΞΙΩΤΗΣ, Αρχιτέκτονας. Παράπλευρα τεκταινόμενα της Μικρασιατικής τραγωδίας. Καταστροφές επιγραφών στις οθωμανικές κρήνες της Μυτιλήνης και των περιχώρων της
18:40 – 19:00 ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΤΣΑΡΓΥΡΗ, Φιλόλογος, Δρ του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Αφηγήσεις από τους Μικρασιάτες ιδιοκτήτες των χαμάμ της Μυτιλήνης
19:00 – 19:20 ΣΤΡΑΤΗΣ I. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ, Δρ Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Πρόεδρος της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών. «Φιλούσαν το χώμα που πατούσαμε». Ανέκδοτες επιστολές του Μηθυμναίου λοχία Άγγελου Σωτηριάδη από το Μικρασιατικό μέτωπο
19:20 – 19:40 XΡΗΣΤΟΣ ΧΑΤΖΗΛΙΑΣ, Φιλόλογος, Δρ του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου«Αχ, βαχ, Κεμέρ, Αϊβαλί / Η δικιά μου πατρίδα είναι η Μυτιλήνη…». Μικρασιάτες πρόσφυγες στο Σκαλοχώρι, Σκαλοχωρίτες μουσουλμάνοι στο Αϊβαλί
19:40-20:00 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΠΑΧΡΥΣΟΣ, Πρόεδρος του Συλλόγου Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών «Το Δελφίνι»Το Μουσείο Προσφυγικής Μνήμης 1922 στη Σκάλα Λουτρών: Ιστορικό ίδρυσης, δραστηριότητες και προοπτικές
20:00–20:30 Συζήτηση & Σύνοψη των εργασιών του Συνεδρίου
21:00 Δείπνο
Επιστημονική Επιτροπή
AΓΓΕΛΙΚΗ ΡΑΛΛΗ , Ομότιμη Καθηγήτρια Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, Μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Ευρώπης
ΣΤΡΑΤΗΣ I. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ, Δρ Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
ΜΑΡΙΑ Γ. ΜΟΣΧΟ Υ, Δρ Ιστορίας της Τέχνης, Ε.Κ.Π.Α.
ΝΙΚΟΣ ΑΝΔΡΙΩΤΗΣ, Δρ Ιστορίας, Ε.Κ.Π.Α.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ , Δρ Θεολογίας, Α.Π.Θ.
Οργανωτική Επιτροπή
ΣΤΡΑΤΗΣ I. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ, Δρ Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
ΜΑΡΙΑ Γ. ΜΟΣΧΟΥ, Δρ Ιστορίας της Τέχνης, Ε.Κ.Π.Α.
ΝΙΚΟΣ ΑΝΔΡΙΩΤΗΣ, Δρ Ιστορίας, Ε.Κ.Π.Α.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ, Δρ Θεολογίας, Α.Π.Θ.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΡΕΥΛΑΚΗΣ, Ταμίας της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών
Γραμματεία
Αλεξάνδρα Λαλιώτη, Εκπαιδευτικός κλάδου ΠΕ02 (Φιλολόγων)
