Συνέντευξη Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, στην εφημερίδα «Real News» και στον δημ/φο, Γιώργο Σιαδήμα (27.03.2022)

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Η χώρα μας από την πρώτη στιγμή πήρε θέση στον πόλεμο στην Ουκρανία. Κάναμε καλά που στείλαμε αμυντικό εξοπλισμό στους Ουκρανούς; Η αξιωματική αντιπολίτευση άσκησε σκληρή κριτική στην κυβέρνηση για την επιλογή της αυτή, ενώ κάποιοι διέρρεαν πως εσείς είχατε αντίθετη άποψη.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ : Η θέση της χώρας μας ήταν από την αρχή ξεκάθαρη. Ήδη πριν τη ρωσική εισβολή είχαμε διαμηνύσει σε όλους τους τόνους και προς πάσα κατεύθυνση ότι η Ελλάδα πορεύεται με βάση τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και της εδαφικής ακεραιότητας, κυριαρχίας και ανεξαρτησίας όλων των κρατών, σύμφωνα με τον Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Ταυτόχρονα, είχαμε τονίσει ότι η χώρα συμπορεύεται με τους συμμάχους της και τους εταίρους της, στους διεθνείς οργανισμούς, στους οποίους συμμετέχει και συναποφασίζει, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ.  Στο πλαίσιο των αρχών αυτών, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε συντονισμένα την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία για την εισβολή της τελευταίας στην Ουκρανία, συμπορευτήκαμε με τους εταίρους μας, διότι όλες οι χώρες που αποδέχονται το Διεθνές Δίκαιο δεν μπορούν παρά να έχουν κοινή και σθεναρή στάση.

Υπογραμμίσαμε επίσης ότι όλες οι χώρες που επιθυμούν να έχουν μια Ευρωπαϊκή προοπτική πρέπει να ευθυγραμμιστούν με τις θέσεις αυτές.

Όσον αφορά το ζήτημα της αποστολής αμυντικού οπλισμού στην Ουκρανία, από τη στιγμή που αποφασίστηκε η ενίσχυση της Ουκρανίας, η Ελλάδα, ως Κράτος μέλος της Ε.Ε., δεν θα μπορούσε να μη συνεισφέρει σε αυτή την προσπάθεια. Σεβόμενοι πλήρως τις αρχές και τις αξίες μας, βοηθούμε μια χώρα που μάχεται για την ύπαρξη και την ανεξαρτησία της απέναντι σε μία εισβολή που καταπατά το Διεθνές Δίκαιο, προκαλώντας ανείπωτο πόνο και καταστροφή. Το ζήτημα είναι θεμελιώδες και δεν επιδέχεται παρερμηνειών. Ως μέλος της κυβέρνησης του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, συντάσσομαι πλήρως με τις αποφάσεις της.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Φαίνεται να υπάρχει μια κινητικότητα ανάμεσα στους Εταίρους ως προς το αίτημα της Ουκρανίας να γίνει μέλος της Ε.Ε. Η θέση της χώρας μας ποια είναι επ’ αυτού;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ :  Η Ουκρανία έχει λειτουργική συμφωνία σύνδεσης με την Ε.Ε. από το 2017. Υπό αυτήν την έννοια, τα Κράτη Μέλη έχουν ήδη δεχτεί την ευρωπαϊκή πορεία της Ουκρανίας.

Πριν λίγες εβδομάδες, η Ουκρανία, καθώς και η Γεωργία και η Μολδαβία υπέβαλαν αίτηση για ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αναγνωρίζουμε την ηθική και πολιτική διάσταση του ζητήματος, στην παρούσα συγκυρία και την ανάγκη να σταλεί ένα σαφές και ισχυρό πολιτικό μήνυμα αλληλεγγύης προς την Ουκρανία.

Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει κανόνες, βάσει των οποίων ξεκινά και ολοκληρώνεται η ενταξιακή διαδικασία.  Είναι σημαντικό, λοιπόν, να είμαστε προσεκτικοί ώστε να αποφευχθεί η πρόκληση μη ρεαλιστικών προσδοκιών στον ουκρανικό λαό και να διαφυλαχθούν το κύρος και η αξιοπιστία της ίδιας της ενταξιακής διαδικασίας.

Η χώρα μας εδώ και δύο δεκαετίες, έχει διακηρύξει ως Στρατηγικό στόχο την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή οικογένεια. Ήδη δύο χώρες, το Μαυροβούνιο και η Σερβία έχουν ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις και έχουμε επανειλημμένα τονίσει ότι πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα οι διαπραγματεύσεις με την Αλβανία και την Βόρεια Μακεδονία.  Υπάρχουν σαφή κριτήρια ένταξης, τα οποία όλες οι υποψήφιες χώρες πρέπει να πληρούν.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Έχετε επισημάνει πως οι σχέσεις Ελλάδας – Ρωσίας είναι ιστορικές. Μπορεί κάποια στιγμή να επανέλθουν;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ :  Καταρχάς, κύριε Σιαδήμα, να υπογραμμίσω, για μία ακόμη φορά, ότι οι σχέσεις μας με τη Ρωσία είναι όντως ιστορικές, ανάγονται σε φιλικούς και πολιτισμικούς δεσμούς αιώνων με τον ρωσικό λαό, δεσμοί οι οποίοι δεν μπορούν να αμφισβητηθούν από οποιονδήποτε και δεν μπορούν να επηρεαστούν από την προβολή ψευδών ειδήσεων.

Η Ελλάδα πορεύεται πάντα στις διεθνείς της σχέσεις με διακριτές αρχές και αξίες, με αιχμή του δόρατος τον σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο.  Αυτό εξ ορισμού θέτει τη χώρα μας σε αντιδιαστολή με πολιτικές που το αντιβαίνουν πλήρως. Ως Υπουργός Εξωτερικών ο οποίος μάλιστα εργάστηκε συνειδητά για την περαιτέρω ενίσχυση των σχέσεών μας με τη Ρωσία, λυπάμαι ειλικρινά για το σημείο που αυτές βρίσκονται σήμερα, καθώς και για το επίπεδο των σχέσεων της Ρωσίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίες έχουν φτάσει στο χαμηλότερο σημείο. Αλλά η κατάσταση αυτή δεν είναι αποτέλεσμα ενεργειών της χώρας μας.

Ευελπιστώ, ότι οι διμερείς μας σχέσεις θα αποκατασταθούν κάποια στιγμή, όταν η Ρωσία επανέλθει στη διεθνή νομιμότητα.  Αυτή είναι η δική μου ελπίδα, αλλά και όλων όσων προσβλέπουν στην άμεση λήξη μίας πρωτοφανούς ανθρωπιστικής τραγωδίας, εντελώς ασύμβατης με τον 21ο αιώνα.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Δηλώσατε πως θα κάνετε ότι μπορείτε για να διασφαλίσετε την προστασία της ομογένειας. Τι μπορούμε να κάνουμε;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ :  Θα μου επιτρέψετε να υπενθυμίσω ότι επισκέφθηκα την Μαριούπολη, καθώς το χωριό Σαρτανά, όπου ζούσαν ομογενείς μας σχεδόν ένα μήνα πριν από την ρωσική εισβολή.  Τότε, είχα υπογραμμίσει ότι η Ελληνική πολιτεία, η κυβέρνηση Μητσοτάκη, στέκεται στο πλευρό της ομογένειας.  Η δέσμευση αυτή ισχύει, ασχέτως, εάν, εν τω μεταξύ έχουν αλλάξει ριζικά οι συνθήκες.

Πρώτο μέλημα μας είναι η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και η προστασία των αμάχων. Για τον λόγο αυτόν, υποβάλαμε επίσημα αιτήματα στην Ουκρανία προκειμένου να διευκολύνει την αποστολή βοήθειας στον χειμαζόμενο πληθυσμό της Μαριούπολης, μιας πόλης που ιδρύθηκε και από Έλληνες πριν από 250 χρόνια, καθώς και στην Ρωσία προκειμένου να μην παρεμποδίσει την διοχέτευση της βοήθειας αυτής.  Υπογράμμισα ότι προτίθεμαι να μεταβώ στη Μαριούπολη προκειμένου να διασφαλιστεί η ανεμπόδιστη μεταφορά της βοήθειας.

Η ανάγκη προστασίας της ομογένειας αποτελεί βασικό ζήτημα που εγείρω στους συνομιλητές μου, όπως για παράδειγμα, στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Antonio Guterres και στον Ύπατο Εκπρόσωπο Josep Borrell. Παράλληλα βρίσκομαι σε στενό συντονισμό με την Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού και τον Πρόεδρο της Peter Maurer.

Δεύτερον, δημιουργήθηκε ομάδα υποδοχής στην Ρουμανία, η οποία αποτελείται από στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών, τα οποία, με προσήλωση στο καθήκον και αίσθημα αυτοθυσίας βοήθησαν ήδη στην εκκένωση Ελλήνων πολιτών, καθώς και μελών της Ομογένειας από την Ουκρανία. Και συνεχίζουν τις προσπάθειες αυτές, υπό ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες.

Τρίτον, όταν η κατάσταση επί του εδάφους το επιτρέψει, θα συνεισφέρουμε στην ανοικοδόμηση της χώρας, με πρώτο βήμα, όπως ανήγγειλε ο Πρωθυπουργός, την ανοικοδόμηση του μαιευτηρίου της Μαριούπολης.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Η πρόσφατη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να αποτελέσει σημείο επανεκκίνησης για τη σχέση των δυο χωρών;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ : Η συνάντηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο Πρόεδρο Erdogan και το σχετικά καλό κλίμα που επικράτησε επιβεβαιώνουν ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργεί ένα νέο γεωπολιτικό περιβάλλον.

Η νέα κατάσταση με τους αυξανόμενους κινδύνους επιτάσσει τη σταθερότητα, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, την ειρηνική επίλυση των διαφορών και την αποφυγή των συγκρούσεων στην ευρύτερη περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό, είναι ζωτικής σημασίας η αποκήρυξη κάθε αναθεωρητισμού. Από τη δική μας πλευρά, οι θέσεις μας, οι οποίες εδράζονται στον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, είναι γνωστές. Τις θέσεις αυτές προβάλουμε σε όλες τις επαφές με τους Τούρκους συνομιλητές μας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ :  Πριν από λίγες ημέρες, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. υιοθέτησε τη Στρατηγική Πυξίδα. Είναι η Ελλάδα ικανοποιημένη από το κείμενο αυτό;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ :  Η διαπραγμάτευση για το κείμενο αυτό ξεκίνησε τον περασμένο Νοέμβριο, όταν η κατάσταση ασφαλείας στην Ευρώπη ήταν διαφορετική. Ακολούθησε μια επίπονη διαπραγμάτευση μεταξύ των 27 Ευρωπαϊκών χωρών.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι το σύνολο των χωρών αυτών επανέλαβε τη δέσμευσή του στις βασικές αρχές της Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, όπως, μεταξύ άλλων, ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου, της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας των κρατών, των αρχών του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.  Επίσης τα Κράτη Μέλη επανέλαβαν ρητά την προσήλωσή τους στη ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής στην περίπτωση που μια Ευρωπαϊκή χώρα δεχθεί επίθεση από τρίτη χώρα, εκτός ΕΕ.

Όπως αναμενόταν, το μεγαλύτερο βάρος έπεσε στην ρωσική απειλή. Αλλά στο κείμενο υπάρχουν σαφείς αναφορές και για άλλες περιοχές αμέσου ελληνικού ενδιαφέροντος. Όπως, για παράδειγμα, τα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς και η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική.  Ειδικότερα για την Τουρκία, συγκρατώ, ότι παρά την «επίθεση φιλίας» και την «αναβάθμιση» της γείτονος, η Τουρκία συνεχίζει να αποτελεί σημαντική πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Στρατηγική Πυξίδα αυτονόητα υπογραμμίζει ότι, εφόσον η Τουρκία επανέλθει στην προκλητική και παραβατική της συμπεριφορά, θα υπάρξουν συνέπειες.

Συγκρατώ με ενδιαφέρον την σχετική ανακοίνωση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, η οποία καταδίκασε με έντονο λεκτικό την υιοθέτηση της Στρατηγικής Πυξίδας. Τα σχόλια περιττεύουν.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Πριν λίγες ημέρες, εν μέσω Ουκρανικής κρίσης κάνατε δύο ταξίδια-αστραπή, πρώτα στη Νέα Υόρκη και στη συνέχεια στην Ινδία. Τι σας ώθησε να κάνετε τις επισκέψεις αυτές; Σίγουρα δεν ήταν ταξίδια αναψυχής.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ :  Η τελευταία παρατήρηση σας είναι απολύτως εύστοχη. Πρέπει να πέρασα περισσότερες ώρες στο αεροσκάφος παρά στο έδαφος. Αλλά οι επαφές που είχα ήταν ιδιαίτερα σημαντικές.  Τόσο με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Antonio Guterres όσο και με τον Ινδό ομόλογό μου Δρ. Σ. Τζαϊσανκάρ, συζητήσαμε, όπως αναμενόταν, την κατάσταση στην Ουκρανία, αλλά είχα επίσης την ευκαιρία να τους ενημερώσω για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Κυπριακό.

Παράλληλα συζητήσαμε για την υποψηφιότητα της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας την περίοδο 2025-26 και ανήγγειλα την υποψηφιότητα μας στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων την διετία 2029-30, καθώς και την υποψηφιότητα για την Προεδρία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το 2035.

Η Ινδία, όπως έχω εξηγήσει επανειλημμένα, ως ανερχόμενη περιφερειακή δύναμη, σταθερά προσηλωμένη στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και δη του Δικαίου της Θάλασσας, και μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας αποτελεί φυσικό στρατηγικό εταίρο μας στην προσπάθεια αυτή.

Οι καιροί έχουν αλλάξει. Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του 21ου αιώνα, πρέπει να ανοίξουμε τους ορίζοντες της εξωτερικής μας πολιτικής και να τοποθετηθούμε στο διεθνές στερέωμα ως παράγων σταθερότητας. Όχι να παραμείνουμε χώρα της περιφέρειας με περιορισμένο οπτικό πεδίο και μια τουρκοκεντρική πολιτική.