Ο χάρτης της Θεσσαλίας άλλαξε μετά την επέλαση της κακοκαιρίας Daniel που αποδείχτηκε τρεις φορές πιο καταστροφικός από τον «Ιανό», ενώ βάσει των δορυφορικών δεδομένων, το μεγαλύτερο τμήμα των νομών Τρικάλων και Καρδίτσας έχει κατακλυστεί από τα νερά χειμάρρων και παραποτάμων του Πηνειού.

Στη δορυφορική εικόνα, που ανέλυσε το κέντρο BEYOND του Αστεροσκοπείου Αθηνών, φαίνεται ότι η έκταση που πλημμύρισε από την κακοκαιρία Daniel (με το γαλάζιο και μπλε χρώμα) είναι τριπλάσια σε σύγκριση με την έκταση που είχε κατακλυστεί από τον Ιανό (με το μοβ χρώμα).

Υπολογίζεται ότι ενώ ο Ιανός κατέστρεψε 150.000 στρέμματα, αυτή τη φορά πλημμύρισαν περίπου 450.000 στρέμματα εκ των οποίων το 97% καλλιεργήσιμη γη, γεγονός που προκαλεί προβληματισμό για την επόμενη μέρα ως προς την επάρκεια τροφίμων.

Το ιδιαίτερο γνώρισμα της Θεσσαλίας είναι ότι εκεί συναντιούνται 5 ποτάμια. Ο Ενιπέας (10ος σε μέγεθος ποταμός της χώρας) έρχεται από τα ανατολικά του Παλαμά, μαζεύει νερά από όρος Όρθρυς στη Φθιώτιδα, βγαίνει στον θεσσαλικό κάμπο και εκεί συναντά τον ποταμό Σοφαδίτη που έρχεται από Σοφάδες. Και οι δύο διέρχονται ανατολικά του Παλαμά και κατευθύνονται προς Πηνειό.
Δυτικά του χωριού Παλαμάς είναι ο Καλέντζης και Καράμπαλης και επίσης κατευθύνονται στον Πηνειό.
Όλοι αυτοί οι 4 συναντιούνται μεταξύ τους και πριν τη Μεταμόρφωση μπαίνουν στον Πηνειό, μαζί με τα νερά των χειμάρρων πάνω από τα Φάρσαλα.
Όλοι αυτοί οι ποταμοί φούσκωσαν από το μεγάλο ύψος βροχής, με αποτέλεσμα τις εικόνες αποκάλυψης που είδαμε.

Η βροχή ήταν πρωτοφανής στα χρονικά, από την εποχή που συλλέγονται δεδομένα, περίπου 150 ετών και δεν θα μπορούσε να συγκρατηθεί ούτε αν τα αντιπλημμυρικά έργα ήταν τέλεια, πόσο μάλλον όταν υπάρχουν τέτοιες ελλείψεις.

Συγκεκριμένα:

• λείπουν πολλά αντιπλημμυρικά έργα, κυρίως φράγματα συγκράτησης στα βουνά και έργα διευθέτησης στις ορεινές λεκάνες
• τα υφιστάμενα αντιπλημμυρικά είναι λάθος διαστασιολογημένα
• αναχωματα, τάφροι και κανάλια, αρδευτικά και μη, είναι κατασκευασμένα με παρωχημένα δεδομένα
• λείπουν αναλυτικοί χάρτες πλημμυρικού κινδύνου και όσοι υπάρχουν δεν έχουν υπολογίσει τα φερτά υλικά αλλά μόνο τον όγκο του νερού
• δεν έχουν γίνει διανοίξεις σε κοίτες ποταμών και εκβαθύνσεις ώστε να μπορούν να συγκρατούν περισσότερο νερό

Δορυφορική απεικόνιση της εξέλιξης της πλημμύρας από τον “Daniel” στην ευρύτερη περιοχή της Καρδίτσας

Δορυφορική απεικόνιση της εξέλιξης της πλημμύρας από τον “Daniel” στην ευρύτερη περιοχή της Καρδίτσας.

Η υπηρεσία FloodHub της Επιχειρησιακής Μονάδας “Κέντρο Επιστημών Παρατήρησης της Γης και Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης BEYOND” του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ χαρτογράφησε την εξέλιξη της έκτασης της πλημμύρας που προκλήθηκε από την καταστροφική επέλαση της κακοκαιρίας “Daniel” τον Σεπτέμβριο του 2023 στην ευρύτερη περιοχή της Καρδίτσας, απεικονίζοντας παράλληλα την έκταση της πλημμύρας που προκλήθηκε από την κακοκαιρία “Ιανός” τον Σεπτέμβριο του 2020 στην ίδια ακριβώς περιοχή.

Ενδεικτικά, η πλημμυρισμένη έκταση που απεικονίζεται στον χάρτη (περιοχή μελέτης με κόκκινο περίγραμμα) εκτιμήθηκε από την κακοκαιρία “Daniel” της τάξης των 118.700 στρεμμάτων (11.870 εκτάρια) στις 6/9/2023, και της τάξης των 430.260 στρεμμάτων (43.026 εκτάρια) στις 7/9/2023, ενώ από την κακοκαιρία “Ιανός” είχε εκτιμηθεί της τάξης των 155.800 στρεμμάτων (15.580 εκτάρια) στις 20/9/2020 (δηλαδή σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερη η πλημμυρισμένη έκταση στην περιοχή αυτή σε σύγκριση με τον “Ιανό”).

Σημειώνεται ότι από το πρώτο πέρασμα του δορυφόρου (6/9/2023) έως σήμερα (8/9/2023) οι πλημμυρισμένες εκτάσεις έχουν αυξηθεί περαιτέρω.

Σήμερα είναι ακόμα πιο επιτακτική η ανάγκη αξιόπιστης εκτίμησης του πλημμυρικού κινδύνου με συνεχώς ενημερωμένα και υψηλής ανάλυσης σχέδια κινδύνου για όλες τις ευάλωτες περιοχές, λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές του τοπίου (π.χ. από δασικές πυρκαγιές) και τις χρήσεις γης (κατοικημένες περιοχές, καλλιεργήσιμες εκτάσεις, κρίσιμες υποδομές κτλ). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Περιφέρεια Αττικής, στην οποία υλοποιείται, μεταξύ άλλων, λεπτομερής και πολυπαραμετρική εκτίμηση του πλημμυρικού κινδύνου σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου, με παράλληλο σχεδιασμό έργων προστασίας.

Στατιστικά στοιχεία για 7/9/2023:
-Αγροτικές εκτάσεις: 420.200 στρέμματα (ποσοστό 97,7%)
-Δομημένες εκτάσεις (με αστική/οικιστική χρήση και τεχνικές υποδομές): 2.170 στρέμματα (ποσοστό 0,5%)
-Δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις: 880 στρέμματα (ποσοστό 0,2%)
-Υδάτινες επιφάνειες, υγρότοποι και άλλα: 7.010 στρέμματα (ποσοστό 1,6%)

Αξιοποιήθηκαν οι δορυφορικές εικόνες του ευρωπαϊκού προγράμματος Copernicus Sentinel-1Α υψηλής χωρικής ανάλυσης (10 m) οι οποίες λήφθηκαν στις 6/9/2023, τοπική ώρα 7:40, και στις 7/9/2023, τοπική ώρα 19:24 και συλλέχθηκαν από το Hellenic Mirror Site. Το χαρτογραφικό προϊόν δημιουργήθηκε με τη χρήση αλγορίθμου μηχανικής μάθησης στα κανάλια VV και VH των δορυφορικών εικόνων Sentinel-1A.