Για ένα διάλογο “διεκδικητικής εξομάλυνσης”

22 Φεβρουαρίου 202107:40
Άρθρο του Καθ. Γιάννη Βαληνάκη*
 
Η ανάγκη για μιά νέα στρατηγική απέναντι στην Τουρκία είναι από καιρό πασιφανής. Η εθνική στρατηγική με την οποία εξακολουθούμε να πορευόμαστε χαράχτηκε κατά βάση υπό τα διπλά σοκ της εισβολής στην Κύπρο και των πρώτων τουρκικών ερευνών στο Αιγαίο το 1973-74. Άλλαξαν όμως πάρα πολλά από τότε και η αναπροσαρμογή ενόψει και των νέων διερευνητικών είναι επιτακτική. Χρειαζόμαστε μιά νέα «στρατηγική διεκδικητικής εξομάλυνσης», αντάξια  μιά ευρωπαικής δύναμης ειρήνης και αυτοπεποίθησης και βασισμένης στις παρακάτω αρχές.
1. Δεν επιδιώκουμε την διαιώνιση των προβλημάτων με την Τουρκία, αλλά την εξομάλυνση. Δεν ακολουθούμε δηλ. την διαχρονική αβασάνιστη αναβολή καίριων αποφάσεων για ένα νεφελωδώς «καλύτερο» αύριο (η «καυτή πατάτα» στον επόμενο χειριστή υπό χειρότερες συνθήκες). Πολιτικά κι επικοινωνιακά είναι συνήθως συμφέρουσα — εθνικά όμως επισώρευσε συνολικά κρίσιμες υποχωρήσεις και ο λογαριασμός είναι ανοιχτός. Η μη-αναβολή δεν σημαίνει πάντως και προσέλευση χωρίς στοιχειώδη «συνέπεια και συνέχεια» της άλλης πλευράς.
2. Δεν επιδιώκουμε κλιμάκωση και σύγκρουση. Όμως δεν αντιμετωπίζουμε πλέον μιά τουρκική επίθεση ως θεωρητικό πολεμικό παίγνιο. Διάφοροι παράγοντες μπερδεύουν επικίνδυνα την αποτροπή με την άμυνα, τη στρατηγική με τα ξόρκια . Η εθνική αποφασιστικότητα που βάσει σχεδίου εκπέμπει με σοβαρό λόγο και ουσιαστικές πράξεις μιά ηγεσία, είναι κορυφαία προυπόθεση για να αποτραπεί από τα σχέδιά του ο επιθετικός γείτονας. Όμως ο πρόδηλος πανικός ορισμένων δημόσιων (και μη) προσώπων απέναντι ακόμη και στη νόμιμη άμυνα (βλ. και Ίμια) στέλνει τα ακριβώς αντίθετα μη-αποτρεπτικά μηνύματα στον πολεμοχαρή εισβολέα. Μιά συγκροτημένη πολιτεία είναι και πρέπει να δείχνει έτοιμη για κάθε ενδεχόμενο. Δεν συγχέει την πραγματική αμυντική ικανότητα επί του πεδίου με ακόμη «αδούλευτα» (και λίαν αμφίβολης συνδρομής) συμμαχικά σχήματα (που φτάνουν μέχρι τον Ινδικό), ούτε τις ασκήσεις επίδειξης και τους εξοπλισμούς του 2027 ως ικανή προυπόθεση αποτροπής —σήμερα τουλάχιστον.
3. Δεν προσερχόμαστε όμως και άρον-άρον, μόνοι κι έρημοι,  σ’έναν εξωευρωπαικό και προσχηματικό διάλογο, χωρίς όρους, κανόνες και εγγυήσεις για να διερευνήσουμε μιά κατά τα 4,5/5 τουρκική ατζέντα. Επιδιώκουμε μιά οριοθέτηση σ’ένα ευρωπαικά προσυμφωνημένο πλαίσιο όρων, κανόνων και εγγυήσεων. Έντεχνα αλλά και αποφασιστικά εντάσσουμε δηλ.την αμφισβήτηση των ελληνικών και ευρωπαικών συνόρων στο κυοφορούμενο για τον Μάρτιο ευρω-τουρκικό «πακέτο». Τιμώντας άξια τα 200 μας χρόνια εργαζόμαστε με φιλόδοξο σχέδιο και «έξυπνες» κινήσεις για μιά «θετική ατζέντα» για την Ελλάδα— κι όχι βέβαια για την Τουρκία όπως θέλουν όλοι οι άλλοι για τη Σύνοδο Κορυφής: η αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης και κάθε στοιχείο «θετικής ατζέντας» για την Άγκυρα περνάει επ’απειλή βέτο από συμφωνίες οριοθέτησης κι εξομάλυνσης με την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία. 
4. Δεν διαπραγματευόμαστε «με τον εαυτό μας»! Προσβλέπουμε σε διάλογο «διεκδικητικής εξομάλυνσης» με βασική θέση αρχής ότι δεν χαρίζουμε τίποτε: ούτε τις ευθείες γραμμές βάσης, ούτε τα 12 ν.μ. παντού, ούτε την πλήρη επήρεια κάθε νησίδας, ούτε τις άλλες ζώνες (συνορεύουσα κλπ) που αναγνωρίζει η Σύμβαση του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας (ΣΔΘ). Ούτε απεμπολούμε κρυπτόμενοι τις υποχρεώσεις μας ως εγγυήτριας δύναμης της Κυπριακής Δημοκρατίας μπροστά στην ολοκληρωτική ανατροπή των παραμέτρων μιάς δίκαιης και βιώσιμης λύσης. Εάν προσερχόμαστε με προκαταρκτική (δημόσια!) παραίτηση ακόμη και από μονομερή κατά τη ΣΔΘ δικαιώματα και μάλιστα χωρίς κάν σύνδεση —ούτε για τα προσχήματα— με οποιαδήποτε ανταλλάγματα, βαδίζουμε για «αυτογκόλ από τα αποδυτήρια».
Απέναντι σε μιά μεθοδικά ελισσόμενη Τουρκία αντιπαρατάσσουμε παρωχημένη στρατηγική με μινιμαλιστικούς στόχους κι επικίνδυνα ψευδοδιλήμματα. Χρειαζόμαστε αντίθετα μιά νέα στρατηγική διεκδικητικής εξομάλυνσης μέσω διαλόγου στην κατάλληλη στιγμή (μετά τον Μάρτιο),με την προσφορότερη διαδικασία (στο ευρω-τουρκικό πλαίσιο) και με ευρωπαικούς όρους, κανόνες και εγγυήσεις. Και με συνετή αυτοπεποίθηση διεκδικούμε διαπραγματευτικά κάθε μίλι θαλάσσιας ζώνης και κάθε σχετικό δικαίωμα που μας αναγνωρίζει η ΣΔΘ αγωνιζόμενοι συνακόλουθα ώστε το τελικό αποτέλεσμα της οριοθέτησης να είναι όσο πιο κοντά γίνεται στον στόχο της «Ελλάδας των τεσσάρων θαλασσών».
 

*Καθηγ. Γιάννης Βαληνάκης,Πρόεδρος του Ευρωπαικού Κέντρου Αριστείας/ ΕΚΠΑ,πρ. υφυπουργός Εξωτερικών, το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ 6/02/21

Αρθρογράφος