Το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος (ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ) σε συνεργασία με το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ. παρουσίασε την Τρίτη, 27 Νοεμβρίου το Β’ Μέρος της Ετήσιας Έκθεσης για την Εκπαίδευση με αντικείμενο έρευνας το εθνικό πλαίσιο αναφοράς της ελληνικής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΕΑΕ) με συγκριτική αποτύπωση όλων των διαθέσιμων μεγεθών για την περίοδο 2007-2016. Μέσα από τα στατιστικά στοιχεία, προκύπτει πως η ΕΑΕ δεν έχει ακόμα επιτύχει να θεσμοθετήσει ένα στρατηγικό σχεδιασμό. Ωστόσο, από το 2017 κι έπειτα καταγράφεται σημαντική αύξηση των σχολικών μονάδων και του προσωπικού που υπηρετεί σε αυτές.

Από τα ευρήματα της κατανομής των μαθητών ανά ΕΑΕ, διαπιστώνεται ότι οι «κλασικές κατηγορίες» ειδικών αναγκών παρουσιάζουν σταθερότητα εκπροσώπησης. Αντιθέτως, το ποσοστό των παιδιών που καταγράφονται στο φάσμα του αυτισμού αυξάνεται συνεχώς μέσα στην τελευταία δεκαετία, ενώ από το 2015 υπάρχει στατιστική καταγραφή μαθητών με Δ.Ε.Π.Υ. (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας).

Με βάση τα στοιχεία του 2016 το 67,7% των μαθητών αυτών φοιτά στη γενική εκπαίδευση, είτε σε τμήματα ένταξης, είτε με παράλληλη στήριξη.

Από τους βασικούς δείκτες της έρευνας εξάγεται ένα πολύ κρίσιμο συμπέρασμα. Ο μαθητικός πληθυσμός της ΕΑΕ που φοιτά σε μονάδες της γενικής εκπαίδευσης, είτε σε τμήματα ένταξης, είτε με παράλληλη στήριξη μειώνεται θεαματικά κατά το πέρασμα από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ακόμη περισσότερο στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ας σημειωθεί, ότι το 2016 στη βαθμίδα της μεταδευτεροβάθμιας μη-τριτοβάθμιου επιπέδου εκπαίδευσης- δεν λειτουργεί μονάδα της ΕΑΕ.

Σε τμήματα ένταξης το ποσοστό των μαθητών στο σύνολο του πληθυσμού ΕΑΕ από το 45% του δημοτικού κατακρημνίζεται στο 1,2% στο γενικό και επαγγελματικό λύκειο.

Αντιστοίχως, ίδια εικόνα παρατηρείται και στον μαθητικό πληθυσμό με παράλληλη στήριξη μέσα στη γενική εκπαίδευση. Από το 3,5% στο δημοτικό σχολείο το ποσοστό πέφτει στο 0,4% στο γενικό και επαγγελματικό λύκειο.

Το τεράστιο πρόβλημα για την ΕΑΕ στην Ελλάδα αποδεικνύεται και από τη γεωγραφική κατανομή των δομών της, αναφέρει η έκθεση.

Ο μαθητικός πληθυσμός της ΕΑΕ, που υποστηρίζεται σε τμήματα ένταξης, είναι μηδενικός στα νηπιαγωγεία της γενικής εκπαίδευσης σε 9 από τις 54 (στο 16,7%) περιφερειακές ενότητες της χώρας, στα γυμνάσια σε 11 από τις 54 (στο 20,4%), στα γενικά λύκεια σε 45 από τις 54 (στο 83,3%) και στα επαγγελματικά λύκεια σε 46 από τις 54 (στο 85,2%). Το πλήθος των ειδικών νηπιαγωγείων είναι μηδενικό σε 3 από τις 54 (στο 5,5%) περιφερειακές ενότητες της χώρας (Σάμου, Φωκίδος, Πρεβέζης) με την Φωκίδα να καταγράφει μηδενικό πλήθος μαθητών/-τριών ΕΑΕ σε τμήματα ένταξης των νηπιαγωγείων της γενικής εκπαίδευσης, ενώ το πλήθος των Ειδικών ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνασίων είναι μηδενικό σε 29 από τις 54 (στο 53,7%) και των Ειδικών ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λυκείων σε 43 από τις 54 (στο 79,6%) περιφερειακές ενότητες της χώρας.

Α) Τα βασικά μεγέθη του μαθητικού πληθυσμού Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης στην Ελλάδα: Όσο προχωρούν τα μαθητικά χρόνια, μειώνεται η υποστήριξη για μαθητές με ΕΑΕ στη Γενική Εκπαίδευση!

Το ποσοστό μαθητών ΕΑΕ (Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης) στην Ελλάδα είναι ένα από τα χαμηλότερα στην Ε.Ε. και στην περίοδο 2007-2016 κυμαίνεται από 1,8 έως 2,9% σε σχέση με το γενικό μαθητικό πληθυσμό.

Το εκπαιδευτικό προσωπικό των Σχολικών Μονάδων Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΣΜΑΕ) διαθέτει τα υψηλότερα προσόντα σε ολόκληρο το δυναμικό του εκπαιδευτικού συστήματος, αν και πάνω από τους μισούς (56%) εργάζονται ως αναπληρωτές.

Από τα ευρήματα της κατανομής των μαθητών ανά ΕΑΕ, διαπιστώνουμε ότι οι «κλασικές κατηγορίες» ειδικών αναγκών παρουσιάζουν σταθερότητα εκπροσώπησης. Αντιθέτως, το ποσοστό των παιδιών που καταγράφονται στο φάσμα του αυτισμού αυξάνεται συνεχώς μέσα στην τελευταία δεκαετία, ενώ από το 2015 έχουμε στατιστική καταγραφή μαθητών με Δ.Ε.Π.Υ. (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας).

Με βάση τα στοιχεία του 2016 το 67,7% των μαθητών αυτών φοιτά στη Γενική Εκπαίδευση, είτε σε Τμήματα Ένταξης, είτε με παράλληλη στήριξη.

Οι μαθητές που φοιτούν σε σχολικές μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΣΜΕΑΕ) αποτελούν το 32,3% του μαθητικού πληθυσμού ΕΑΕ.

Από τους βασικούς δείκτες της έρευνας εξάγεται ένα πολύ κρίσιμο συμπέρασμα. Ο μαθητικός πληθυσμός της ΕΑΕ που φοιτά σε μονάδες της γενικής εκπαίδευσης, είτε σε τμήματα ένταξης, είτε με παράλληλη στήριξη μειώνεται θεαματικά κατά το πέρασμα από την Πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην Κατώτερη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ακόμη περισσότερο στην Ανώτερη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ας σημειωθεί ότι το 2016 στη βαθμίδα της Μεταδευτεροβάθμιας μη-τριτοβάθμιου επιπέδου εκπαίδευσης δεν λειτουργεί μονάδα της ΕΑΕ.

Σε τμήματα ένταξης το ποσοστό των μαθητών στο σύνολο του πληθυσμού ΕΑΕ από το 45% του δημοτικού κατακρημνίζεται στο 1,2% στο Γενικό και Επαγγελματικό Λύκειο.

Αντιστοίχως, ίδια εικόνα παρατηρείται και στον μαθητικό πληθυσμό με παράλληλη στήριξη μέσα στη γενική εκπαίδευση. Από το 3,5% στο Δημοτικό Σχολείο το ποσοστό πέφτει στο 0,4% στο Γενικό και Επαγγελματικό Λύκειο.

Το τεράστιο πρόβλημα για την ΕΑΕ στην Ελλάδα αποδεικνύεται και από τη γεωγραφική κατανομή των δομών της.

Ο μαθητικός πληθυσμός της ΕΑΕ που υποστηρίζεται σε τμήματα ένταξης είναι μηδενικός στα Νηπιαγωγεία της γενικής εκπαίδευσης σε 9 από τις 54 (στο 16,7%) περιφερειακές ενότητες της χώρας, στα Γυμνάσια σε 11 από τις 54 (στο 20,4%) περιφερειακές ενότητες της χώρας, στα Γενικά Λύκεια σε 45 από τις 54 (στο 83,3%) περιφερειακές ενότητες της χώρας, και στα Επαγγελματικά Λύκεια σε 46 από τις 54 (στο 85,2%) περιφερειακές ενότητες της χώρας. Το πλήθος των Ειδικών Νηπιαγωγείων είναι μηδενικό σε 3 από τις 54 (στο 5,5%) περιφερειακές ενότητες της χώρας (Σάμου, Φωκίδος,

και Πρεβέζης) με την Φωκίδα να καταγράφει μηδενικό πλήθος μαθητών/-τριών ΕΑΕ σε τμήματα ένταξης των Νηπιαγωγείων της γενικής εκπαίδευσης, ενώ το πλήθος των Ειδικών ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνασίων είναι μηδενικό σε 29 από τις 54 (στο 53,7%) περιφερειακές ενότητες της χώρας, και των Ειδικών ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λυκείων σε 43 από τις 54 (στο 79,6%) περιφερειακές ενότητες της χώρας.

Β) Ελπίδα το εκπαιδευτικό προσωπικό των ΣΜΑΕ: διαθέτουν τα υψηλότερα προσόντα σε ολόκληρο το δυναμικό του εκπαιδευτικού συστήματος, αν και πάνω από τους μισούς εργάζονται ως αναπληρωτές!

 Αχτίδα φωτός στο δύσκολο αυτό εκπαιδευτικό τοπίο αποτελούν οι εκπαιδευτικοί στις Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΣΜΑΕ). Σχεδόν σε όλες τις βαθμίδες το ποσοστό των εκπαιδευτικών με πρόσθετα εκπαιδευτικά προσόντα υπερβαίνει το 60%, καθιστώντας τους ως τους πλέον «προσοντούχους» στο σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος.

Κι όμως, το εξαιρετικά εξειδικευμένο και καταρτισμένο προσωπικό που εργάζεται στο πιο δύσκολο, ίσως, κομμάτι της εκπαίδευσης, η Πολιτεία διαχρονικά το αντιμετωπίζει ως εκπαιδευτικούς δεύτερης κατηγορίας. Σχεδόν το 56% αυτών εργάζονται ως αναπληρωτές!

Η έκθεση καταλήγει, ότι στην Ελλάδα, η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση δεν έχει ακόμα επιτύχει να θεσμοθετήσει ένα συμπληρωματικό, αλλά ισότιμο και αυτόνομο, στρατηγικό σχεδιασμό για την ανάπτυξή της. Το γεγονός ότι η χώρα τα τελευταία δέκα χρόνια βιώνει καθεστώς ισχυρής οικονομικής κοινωνικής και πολιτικής κρίσης, καθιστά αδύνατο το στρατηγικό σχεδιασμό της εκπαίδευσης, αφού το κράτος αφενός μεν αδυνατεί να τον υποστηρίξει οικονομικά, αφετέρου δε ρίχνει όλο το βάρος στην κυρίαρχη δομή της εκπαίδευσης. Ωστόσο, παρατηρεί, ότι από το 2017 κι έπειτα καταγράφεται σημαντική αύξηση των σχολικών μονάδων και του προσωπικού που υπηρετεί στις ΣΜΕΑΕ, και κυρίως των μαθητών/-τριών της ΕΑΕ που υποστηρίζονται σε τμήματα ένταξης ή με παράλληλη στήριξη στη γενική εκπαίδευση. Ενθαρρυντική, επίσης, είναι η εξαγγελία για τον διορισμό μόνιμου προσωπικού Ειδικής Αγωγής.

Για το Μέρος Β της Ετήσιας Έκθεσης για την εκπαίδευση 2017-18 (e-book σε PDF) πατήστε εδώ

Για τη Σύνοψη Συμπερασμάτων του τόμου εδώ