«Η Αγιά Σοφιά εδώ και δύο χρόνια υπέστη την αυθαιρεσία της κήρυξής της σε τζαμί. Ωστόσο έχει αποδείξει ότι είναι ανθεκτική και υποβλητική». Αυτό τόνισε ο Πρόεδρος της Βουλής, κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, στην πρώτη παρουσίαση του τόμου «Αγία Σοφία: Οι ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο». Η παρουσίαση του τόμου, η οποία πραγματοποιήθηκε σήμερα στο Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος, αποτελεί πρωτοβουλία που ανέλαβε η Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας (ΔΣΟ), κατόπιν ομόφωνης απόφασης της Διεθνούς Γραμματείας της τον Σεπτέμβριο του 2020, ως απάντηση στη μονομερή, αυθαίρετη και αντιδιεθνή απόφαση της Τουρκικής Κυβέρνησης για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης και της Μονής της Χώρας σε μουσουλμανικά τεμένη.

Ο  Πρόεδρος της Βουλής σημείωσε ότι αυτή η πρωτοβουλία της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας αποτελεί «μία από τις απαντήσεις στη βαναυσότητα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί» που, όπως ανέφερε, «έπληξε χωρίς να γονατίσει αυτό το αθάνατο σύμβολο της χριστιανοσύνης και του Ελληνισμού».

Ο κ. Τασούλας αναφερόμενος στο βασικό σκοπό της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας, που είναι η επικράτηση της ειρήνης στον κόσμο, έκανε ιδιαίτερη αναφορά  στην ιστορική αλληλογραφία μεταξύ του Αϊνστάιν και του Φρόιντ, η οποία κατέληγε στο ότι  ο μόνος τρόπος για να  ξεφύγει ο άνθρωπος  από τις ψυχώσεις και μανίες της καταστροφής, του μίσους και της εξουσίας είναι ο πολιτισμός.

Στην παρουσίαση μίλησαν κατά σειρά ο Πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης της ΔΣΟ κ. Sergei Gavrilov, ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, η Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Ζέττα Μακρή, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ καθ. κ. Αθανάσιος Δημόπουλος, η Επιστημονική Υπεύθυνη του τόμου, καθ. του Τμήματος Θεολογίας του ΕΚΠΑ κ. Ιωάννα Στουφή-Πουλημένου και ο Γενικός Γραμματέας της ΔΣΟ, βουλευτής δρ Μάξιμος Χαρακόπουλος. Τον συντονισμό είχε η δημοσιογράφος κ. Μαρία Αντωνιάδου, Πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ).

• Ακολουθούν  οι ομιλίες του Προέδρου της Βουλής και του Γ.Γ. της ΔΣΟ

Χαιρετισμός του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνου Τασούλα στην παρουσίαση του τόμου «ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ. Οι ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον Κόσμο».

Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος, 23 Φεβρουαρίου 2022

 

Μακαριώτατε Αρχιεπίσκοπε Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμε,

κυρία Υπουργέ,

Εκπρόσωπε της Κυβέρνησης,

κύριε Gavrilov,

κύριε Χαρακόπουλε,

κύριοι συνάδελφοι,

κύριε Πρύτανη

κυρίες και κύριοι,

«Σημαίνει ὁ Θεός, σημαίνει ἡ γῆς, σημαίνουν τὰ ἐπουράνια, σημαίνει κι ἡ Ἁγιά-Σοφιά, τὸ μέγα μοναστήρι, μὲ τετρακόσια σήμαντρα κι ἑξήντα δυὸ καμπάνες, κάθε καμπάνα καὶ παπᾶς, κάθε παπᾶς καὶ διάκος. Ψάλλει ζερβὰ ὁ βασιλιάς, δεξιὰ ὁ πατριάρχης, κι ἀπ᾿ τὴν πολλὴ τὴν ψαλμουδιὰ ἐσειόντανε οἱ κολόνες».  Αυτή είναι η εικόνα της Αγίας Σοφίας στην δημοτική συνείδηση μετά την Άλωση. Μετά την Άλωση και την τελευταία στάση του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου που «άπαρτος μεσ’ στη λύπη του», όπως τον παρουσιάζει ο Οδυσσέας Ελύτης, άφησε μία ανεκτίμητη παρακαταθήκη.

Η Αγία Σοφία ξεπέρασε σε διάρκεια ζωής τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και αποτελεί σήμερα ένα ανεκτίμητο σύμβολο του Οικουμενικού Ορθοδόξου Χριστιανισμού. Και ως τέτοιο ήταν πολύ σημαντική και πολύ σωστή η απόφαση της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας να αναδείξει την Αγία Σοφία, και άλλες 36 Αγίες Σοφίες που υπάρχουν στον κόσμο από τη Σκωτία έως την Κίνα, ως μία από τις απαντήσεις στη βαναυσότητα της μετατροπής της σε τζαμί. Μιας μετατροπής, μιας αυθαίρετης ταλαιπωρίας, η οποία δεν είναι η πρώτη, η οποία έπληξε χωρίς να γονατίσει αυτό το αθάνατο σύμβολο της χριστιανοσύνης και του Ελληνισμού. Το σύμβολο όπου  ο τελευταίος Αυτοκράτορας, όπως λέει ο Οδυσσέας Ελύτης, άπαρτος μεσ’ στη λύπη ανέμελψε την τελευταία του προσευχή.

Κύριε Gavrilov, είπατε στην ομιλία σας ότι ο σκοπός της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας είναι και η επικράτηση της ειρήνης ανάμεσα στον κόσμο και αυτό είναι απολύτως σωστό. Στις 27 Ιουλίου του 1932, από το Πότσδαμ, ο Αϊνστάιν έστειλε ένα γράμμα στη Βιέννη με παραλήπτη τον Φρόιντ. Ήταν ένα γράμμα με το οποίο ρωτούσε ο Αϊνστάιν τον Φρόιντ, με βάση τη δική του επιστήμη, εάν μπορεί η ανθρωπότης να ξεφύγει από το κακό πεπρωμένο του πολέμου. Η πρωτοβουλία της ανταλλαγής αυτών των επιστολών ήταν της Κοινωνίας των Εθνών, της διαρκούς επιτροπής γραμμάτων και τεχνών της Κοινωνίας των Εθνών, η οποία στη διάρκεια του Μεσοπολέμου παρακίνησε πνευματικούς ανθρώπους να επιλέξουν ένα ταίρι, ένα συνομιλητή και να ανταλλάξουν απόψεις για θέματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Ο Αϊνστάιν ρώτησε, λοιπόν, εάν μπορεί η ανθρωπότης να απαλλαγεί από το κακό πεπρωμένο του πολέμου και ο Φρόιντ  αξιοποιώντας τις βαθιές γνώσεις του,  του ανθρώπινου χαρακτήρα, της ανθρώπινης ψυχής, απάντησε για τη ψύχωση της καταστροφής και του μίσους, απάντησε για τη μανία της εξουσίας και είπε ότι όλα αυτά δεν αναχαιτίζονται εύκολα, παρά μόνο με την επιβολή της λογικής. Μάλιστα, χρησιμοποίησε και μία φράση κακόηχη, αλλά καταλαβαίνετε τι εννοούσε, μίλησε για την επικράτηση της δικτατορίας της λογικής. Και για την επικράτηση της λογικής ο Φρόιντ κάλεσε τον Αϊνστάιν, και εμάς ως μελλοντικούς αναγνώστες αυτής της αλληλογραφίας, να αγωνιστούμε για την επικράτηση του πολιτισμού. Είναι ο μόνος τρόπος, μέσω του πολιτισμού, που ο άνθρωπος θα ξεφύγει από τις ψυχώσεις και τις μανίες της καταστροφής, του μίσους και της εξουσίας.

 

Η πολύ καλή δουλειά που κάνατε, κ. Χαρακόπουλε, με την έκδοση της «Αγίας Σοφίας» και των άλλων εκκλησιών που βρίσκονται σε 11 χώρες του κόσμου, είναι μια δουλειά, που όπως διάβασα, σε συνεργασία με το Κέντρο Αριστείας του Πανεπιστημίου Αθηνών κύριε Πρύτανη, θα προχωρήσει, πέραν την εκδόσεως, εις το να υποβληθεί μια πρόταση προς το Συμβούλιο της Ευρώπης. Πρόταση,  ώστε αυτές οι εκκλησίες να αποτελέσουν σταθμούς ενός πολιτιστικού οδοιπορικού το οποίο μπορεί να αναγνωριστεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης, μέσα στο περίφημο πλαίσιο του θεσμού των «πολιτιστικών διαδρομών». Οι πολιτιστικές διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι ένας θεσμός σχετικά πρόσφατος. Η Ελλάδα δεν έχει αναγνωρισμένες τέτοιες πολιτιστικές διαδρομές, παρά αν δεν κάνω λάθος «το δρόμο της ελιάς». Είναι, όμως, μία αφορμή αυτή η πρωτοβουλία να αποκτήσει περισσότερο θεσμικά, διεθνικά, διακρατικά χαρακτηριστικά και να συμβάλλει, αυτή η αναγνώριση, όπως και η διάδοση που κάνετε, κ. Χαρακόπουλε, αυτής της εκδόσεως, εις την υλοποίηση της απάντησης που έδωσε ο Φρόιντ στον απεγνωσμένο Αϊνστάιν, ότι μόνο με την επικράτηση του πολιτισμού μπορεί τελικά ο άνθρωπος να νικήσει το κακό του πεπρωμένο και την ψύχωση της καταστροφής του πολέμου και της εξουσίας.

Η  Αγία Σοφία, που χτίστηκε μέσα σε 5 χρόνια, 10 μήνες και 11 μέρες και εγκαινιάστηκε το Δεκέμβριο του 537 μ.Χ., είναι ένας ναός, μία εκκλησία, ένα κτίριο που θεωρείται, ότι είναι ίσως το πιο υποβλητικό σε όλο τον κόσμο. Η επιτυχία της αρχιτεκτονικής της έχει να κάνει με το ότι εκεί μέσα ο άνθρωπος δεν νιώθει ασήμαντος ή μηδενισμένος, όπως νιώθει ας πούμε στους ναούς της γοτθικής αρχιτεκτονικής με τα οξυκόρυφα στοιχεία. Στην Αγία Σοφία, όπου το φως μπαίνει πανταχόθεν και όπου ο τρούλος φαίνεται σαν να ίπταται, ο άνθρωπος νιώθει προστατευμένος και εξοικειωμένος με το θείο. Είναι η τέχνη του να εξαϋλώνεις τους όγκους και οι όγκοι να μη σε συνθλίβουν. Είναι η αρχιτεκτονική στην υπηρεσία του ανθρωπισμού. Είναι η αρχιτεκτονική στην υπηρεσία της ατομικότητας του ανθρώπου, της αξίας του ανθρώπου. Όπως ο Άνθιμος ο Τραλλιανός έφερε το Θεό κοντά στον άνθρωπο μέσα στην Αγία Σοφία, έτσι ακριβώς έκανε και ο Φειδίας στον Παρθενώνα, όπου με την αρχιτεκτονική του ικανότητα έφερε τους θεούς κοντά πάλι στον άνθρωπο, στην εποχή της κλασικής Αθήνας.

Αυτός ο χριστιανικός παρθενών, η Αγία Σοφία,  έχει περάσει σεισμούς, έχει περάσει πολέμους,  έχει περάσει τη Φραγκοκρατία έχει κηρυχθεί τζαμί για αιώνες. Το 1934 έγινε μνημείο. Είναι μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Εδώ και δύο χρόνια ξανά υπέστη την αυθαιρεσία της κήρυξης του σε τζαμί. Έχει αποδείξει όμως η Αγία Σοφία, ότι είναι ανθεκτική και υποβλητική. Και αυτή την ανθεκτική και υποβλητική Αγία Σοφία, μαζί με άλλες 36 σε όλο τον κόσμο, η Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας μαζί με το Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μακαριότατε, ξαναπαρουσιάζουν στον φιλακόλουθο κόσμο, στον χριστεπώνυμο κόσμο, αλλά και σε όλο τον κόσμο, για να αποδείξουν ότι ο τρόπος με τον οποίον ο άνθρωπος μπορεί να αφήσει πίσω το κακό του πεπρωμένο είναι η επαφή και η ανάδειξη της χριστιανικής πίστης. Είναι η επαφή και η ανάδειξη του πολιτισμού. Σήμερα με την εκδήλωσή σας, και ας φαίνεται αυτό που λέω δυσανάλογο, η απάντηση που έδωσε ο Φρόιντ στον Αϊνστάιν παίρνει ένα συγκεκριμένο νόημα! Συγχαρητήρια σε όλες και όλους.

Ομιλία Μάξιμου Χαρακόπουλου

κατά την πρώτη παρουσίαση του Τόμου

«Αγία Σοφία: Οι ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο»,

που διοργάνωσε η Διακοινοβουλευτικής Συνέλευση Ορθοδοξίας

στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

 

 

Μακαριώτατε Αρχιεπίσκοπε Αθηνών και πάσης Ελλάδος,

Εξοχώτατε κύριε πρόεδρε της Βουλής των Ελλήνων,

Αξιότιμη κυρία υφυπουργέ Παιδείας και Θρησκευμάτων, εκπρόσωπε του πρωθυπουργού,

Αξιότιμε κύριε πρύτανη του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,

Αξιότιμοι εκπρόσωποι των διπλωματικών αρχών και της ακαδημαϊκής κοινότητας, βλέπω ανάμεσά σας καταξιωμένους καθηγητές, όπως ο κ. Γιανναράς,

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Κυρίες και κύριοι,

 

Είμαιιδιαίτερα ευτυχής, τολμώ να πω υπερήφανος,γιατί μετά από πολύμηνη και κοπιώδη προσπάθεια φτάσαμε σε αυτή τηνξεχωριστή ημέρα, κατά την οποία σας παρουσιάζουμε σήμερα εδώ, στον φιλόξενο χώρο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού,της οικογενείας Εφραίμογλου, την οποία και ευχαριστούμε θερμά,μια πολύτιμη, από πολλές απόψεις, έκδοση της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας.

Ο Τόμος «Αγία Σοφία:Οι ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο»,είναι ένα τρόπον τινά «ταμείο σοφίας» στο οποίο περιλαμβάνονται 37 Ναοί, αφιερωμένοι στην Αγία του Θεού Σοφία.

Ναοί εμβληματικοί, πουαπλώνονται σε μια τεράστια ακτίνα, με το ένα άκροστις βρετανικές νήσους και τον Ατλαντικό Ωκεανό και το άλλο στην μακρινή Κίνα.

Με κέντρο, βεβαίως, αυτού του νοητού άξονος -που αποτυπώνει και το εύρος επιρροής του βυζαντινού πολιτισμού- την πλέον φημισμένη, την πλέον λαμπρή και ένδοξη Αγία Σοφία- την Αγιά Σοφιά της Πόλης. Σύμβολο κραταιό της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, φάρος διαχρονικός της Οικουμενικής Ορθοδοξίας.

Το απαράμιλλο αυτό αρχιτεκτονικό αριστούργημα των μικρασιατών Ανθεμίου και Ισιδώρου, που η παράδοση λέει πως ο αυτοκράτωρ Ιουστινιανός αντικρίζοντάς το όταν επερατώθη, το 537, ανέκραξε, όπως ήδη ειπώθηκε«Νενίκηκά σε Σολομών» συγκρίνοντας την Αγία Σοφία μετον Ναό του Σολομώντα στα Ιεροσόλυμα.

Ο λουσμένος στο φως ναός που,κατά τον ιστορικό Προκόπιο, θα μπορούσε κανείς να πει ότι δεν είναι ο ήλιος που φωτίζει τον χώρο, αλλά η ίδια η εκκλησία είναι η πηγή του φωτός.

Η Μεγάλη Εκκλησία που πέρασε όλες τις δοκιμασίες της ιστορίας του Γένους -αρχικώς με την πρώτη Άλωση της Πόλης το 1204, και 2,5 αιώνες αργότερα, το 1453, με την δεύτερη και μοιραία.

Σε όλη αυτήν την μακρά πορεία, όμως, στάθηκε παράλληλα το τέλειο πρότυπο για την ανέγερση και άλλων Ναών αφιερωμένων στην Αγία του Θεού Σοφία.

Αναφέρω ενδεικτικά την φημισμένη Αγία Σοφία της Τραπεζούντας στον Πόντο, τον 13^ο αιώνα, την Αγία Σοφία της Θεσσαλονίκης από τον 8^ο αιώνα, την μεγαλοπρεπή Αγία Σοφία του Κιέβου του 11^ου αιώνα, την Αγία Σοφία στη Σόφια της Βουλγαρίας του 12^ου αιώνα, που έδωσε και το όνομα στην πόλη.

Η Αγιά Σοφιά, το μέγα μοναστήρι με τα 400 σήμαντρα και τις 62 καμπάνες -κατά τον θρήνο της Αλώσεως- υπήρξε στη συνείδηση των απλών ανθρώπων, των ορθοδόξων ανεξαρτήτου εθνικής καταγωγής, ένα σταθερό σημείο αναφοράς της κοινής θρησκευτικής και πολιτιστικής προελεύσεως.

Και ήταν παρήγορο το γεγονός ότι τη δεκαετία του 1930 ο Ναός αυτός μετετράπη τουλάχιστον σε μουσείο, δίνοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα της αποκατάστασης των όποιων ζημιών μπορούσαν να αποκατασταθούν στον εσωτερικό χώρο και κυρίως στα απαράμιλλου κάλλους ψηφιδωτά.

Δυστυχώς, όμως, η σημερινή τουρκική ηγεσία, ενστερνιζόμενη νεοοθωμανικά οράματα και προωθώντας το δόγμα του δικαίου της ισχύος και της κατάκτησης, με μια αυθαίρετη και βέβηλη απόφαση, μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε μουσουλμανικό τέμενος.

Κατά παράβαση ακόμη και της προστασίας που λαμβάνει το μοναδικό αυτό μνημείο από την UNESCO, που το συγκαταλέγει από το 1985 στον Κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Επρόκειτο για πράξη προφανώς προσχεδιασμένη, καθώς αυτής προηγήθηκε η μετατροπή σε τζαμί της Αγίας Σοφίας της Τραπεζούντας, της Αγίας Σοφίας της Νικαίας στη Βιθυνία -όπου έγινε η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος- και της Αγίας Σοφίας Αδριανουπόλεως. Βήμα – βήμα για να απορροφηθούν οι διεθνείς αντιδράσεις, για να συνηθίσουμε την παραβίαση της ιστορικής αλήθειας, σε ένα πλαίσιο γενοκτονίας της μνήμης, για να καταλήξουμε εντέλει στον τελικό στόχο, στην Αγιά Σοφιά της Πόλης.

Υπήρξαν, βεβαίως, αντιδράσεις σε αυτό το ανοσιούργημα από πολλές πλευρές. Από θρησκευτικούς ηγέτες, διεθνείς οργανισμούς, πολιτικούς και πολιτειακούς παράγοντες.

Ας είμαστε, όμως, ειλικρινείς. Δεν ήταν αυτό που απαιτείτο για ένα τέτοιο γεγονός, που δεν μπορούσε να είναι τίποτε λιγότερο από μια καθολική καταδίκη που θα προκαλούσε κόστος στους παραβάτες του δικαίου, ώστε να επανεξετάσουν την στάση τους. Και ταυτόχρονα θα έθετε ως αδιαπραγμάτευτες τις θεμελιώδεις αξίες του παγκόσμιου πολιτισμού, πέρα από θρησκείες, έθνη και ιδεολογίες.

Η ανεκτικότητα σε παραβιάσεις των διεθνώς θεσπισμένων και αναγνωρισμένων κανόνων και αξιών στο όνομα ενός δήθεν ρεαλισμού, στην ουσία δηλαδή της μακιαβελικής προώθησης ιδιοτελών συμφερόντων, συνιστά ρήγμα στον ανθρώπινο πολιτισμό και επικίνδυνη οπισθοδρόμηση. Η ανοχή στο έγκλημα ανοίγει τον δρόμο για την θρασεία επανάληψή του.

Χαρακτηριστικό είναι το πρόσφατο γεγονός της βεβήλωσης της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο. Πού είναι το τέρμα σε όλα αυτά, αν δεν τηρούνται κοινοί κανόνες, αν δεν γίνεται σεβαστή η ιστορία και η αξία ενός μνημείου;

Σε αυτά τα ερωτήματα η Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας από την πρώτη στιγμή κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να τοποθετηθεί επισήμως. Και να καταδικάσει την τουρκική πρακτική, ζητώντας επιτακτικά την επιστροφή, τουλάχιστον, στο προηγούμενο καθεστώς, που θα επέτρεπε και την ουσιαστική προστασία του.

Και σε αυτήν την εκστρατεία ενημέρωσης της παγκόσμιας κοινής γνώμης εντάσσεται και ο παρών τόμος. Με τα περιεκτικά και άκρως διαφωτιστικά κείμενα μιας πολυεθνικής επιστημονικής ομάδας που συνοδεύουν ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Και για τούτο έχει ήδη μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, ενώ προγραμματίζουμε της παρουσίασή του σε πολλές χώρες. Με τη συμμετοχή όσο το δυνατόν υψηλότερα ιστάμενων ιεραρχικά πολιτειακών, πολιτικών και εκκλησιαστικών παραγόντων.

Κάθε παρουσίαση φιλοδοξούμε να αποτελεί γεγονός. Για να μην αφήσουμε στην λήθη να επιτρέψει την αδικία και την παρανομία. Για να κερδίσουμε πολλούς νέους συμμάχους στην προσπάθειά μας. Ο στόχος μας είναι δύσκολος. Το αναγνωρίζουμε. Όμως, καμία μάχη δεν είναι χαμένη αν πρώτα δεν δοθεί.

Και εμείς ως Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας, ως ένας θεσμός καταξιωμένος στα 29 έτη της ύπαρξής του, που αντιπροσωπεύει κοινοβούλια από δεκάδες χώρες, με αυξανόμενο το διεθνές του κύρος, είμαστε αποφασισμένοι,με τη βοήθεια του Θεού, να δώσουμε αυτήν την μάχη με αισιοδοξία.

Τελειώνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω εκ βάθους καρδίας για το εξαιρετικό αποτέλεσμα της έκδοσης του πολυτελούς αυτού τόμου των 300 σελίδων:

 

• το Κέντρο Αριστείας «Αξιοποίηση Ορθόδοξης Κληρονομιάς και Διαθρησκειακού Διαλόγου» του ΕΚΠΑ,

 

• την επιστημονική υπεύθυνο της έκδοσης καθηγήτρια Χριστιανικής Αρχαιολογίας και Τέχνης στο Τμήμα Θεολογίας του ΕΚΠΑ, κα Ιωάννα Στουφή-Πουλημένου,

 

• τους πολλούς έγκριτους ειδικούς επιστήμονες που με ευσυνειδησία εργάστηκαν για την ολοκλήρωση του έργου,

 

• τους μεταφραστές, οι οποίοι έπρεπε σε σύντομο διάστημα να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της απόδοσης των κειμένων στην ελληνική γλώσσα.

 

Βεβαίως, οφείλω από την θέση του Γενικού Γραμματέα της ΔΣΟ να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως τον λόγιο Πρόεδρο της Βουλής κ. Κωνσταντίνο Τασούλα, χωρίς την σταθερή αρωγή του οποίου δεν θα πετυχαίναμε αυτό το άρτιο αποτέλεσμα.

 

Είμαστε ευγνώμονες στη Βουλή των Ελλήνων για τις ποιοτικές εκδόσεις μας στο τυπογραφείο του κοινοβουλίου και την πολύτιμη υποστήριξη στο έργο μας.

 

Ευχαριστώ,επίσης, τον αγαπητό πρόεδρο της Γενικής μας Συνέλευσης, τον συνάδελφο από τη Ρωσική Δούμα, Σεργκέι Γκαβρίλοφ για την αμέριστη συμπαράσταση και το ειλικρινές ενδιαφέρον που επέδειξε για την έκδοση του τόμου σε όλη τη διαδικασία της προετοιμασίας του.

 

Το ίδιο ισχύει και για τον φίλο σύμβουλο της ΔΣΟ,Αλέξανδρο Φομένκο, που με την ευρυμάθεια και την επιστημονική του κατάρτιση συνέβαλε στην ορθή επιλογή του υλικού, ιδιαίτερα σε ιστορικούς ναούς της σλαβόφωνης ορθοδοξίας.

 

Τις πιο θερμές ευχαριστίες τις δικαιούται ο άνθρωπος που αποτελεί την θεσμική μνήμη αλλά και την ψυχή της ΔΣΟ εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες, ο Σύμβουλός της, και γενικός συντονιστής της έκδοσης, ΚώσταςΜυγδάλης. Ένας άνθρωπος που τον διακρίνει πάντοτε το δημιουργικό πάθος και η ανυπόκριτη αφοσίωσή του στους στόχους του θεσμού.

 

Να ευχαριστήσω,επίσης, την φίλη πρόεδρο της ΕΣΗΕΑ κ. Μαρία Αντωνιάδου για την ιδιαίτερη τιμή που μας έκανε να συντονίσει την παρουσίαση του τόμου.

 

Τέλος, θέλω να ζητήσω την κατανόηση από όλους όσοι εργάστηκαν για τον τόμο και ιδιαίτερα τη γραμματεία της Οργάνωσης γιατί στην προσπάθεια να είναι άρτια από κάθε άποψη ηέκδοση μπορεί να ήμουν πέραν του δέοντος αυστηρός. Το αποτέλεσμα, όμως, νομίζω μας ανταμείβει όλους.

 

Σας ευχαριστώ.