Ο αναθεωρητισμός δεν πέθανε, αναζωογονείται

10 Μαΐου 202215:00

Γράφει ο Γιάννης Βαληνάκης

Η αιφνίδια εκδήλωση ανησυχίας για τις υπερπτήσεις πάνω από μεγάλα ελληνικά νησιά προκαλεί εύλογες απορίες. Όχι γιατί η μαζικότητα των παραβιάσεων δεν είναι προβληματική. Αλλά διότι δεν θα έπρεπε να αναμένεται διαφορετική συμπεριφορά από την Τουρκία. Αντίθετα από το ημιεπίσημο αφήγημά μας, ούτε ο αναθεωρητισμός συνόρων αποτρέπεται, ούτε οι δυο χώρες «ήρθαν κοντά» λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Εδώ και καιρό η ελληνο-τουρκική αναμέτρηση διολισθαίνει καθημερινά από ψυχρή σε θερμή εν μέσω μιας «ευσεβοποθικής» και επικίνδυνης ψευδαίσθησης ότι κάποτε μόνη της θα παραιτηθεί από τις παράλογες αξιώσεις της. Απαιτείται αντίθετα ορθή ανάγνωση και πρόβλεψη των εξελίξεων και μια νέα πολυδιάστατη στρατηγική.

 Τις τελευταίες μέρες πολλοί —που δεν φαίνεται να ανησύχησαν ποτέ με τη σκέψη ότι η Τουρκία περιλαμβάνει και τη θερμή σύγκρουση στη φαρέτρα της — ξαφνικά «απορούν» με την επιθετικότητά της και εξανίστανται για τις μαζικές υπερπτήσεις. Δεν φαίνεται όμως να προβληματίστηκαν όσο θα έπρεπε με το μεθοδικό σχέδιο «Γαλάζια Πατρίδα» που εδώ και μερικά χρόνια εκτυλίσσεται. Δεν φαίνεται να αντιλήφθηκαν ότι βάσει του γνωστού χάρτη που την απεικονίζει, «ανήκουν» στην Τουρκία όλο το Αν.Αιγαίο (κατά ξηρά, θάλασσα, υπό την θάλασσα, και αέρα) και ολόκληρη η Αν.Μεσόγειος από νότια της Κρήτης μέχρι και ανατολικά της Κύπρου (την οποία περισφίγγει σχεδόν από παντού). Θεωρήθηκε «αστείο» —όπως ακριβώς οι «γκρίζες ζώνες» το 1996, το τουρκολιβυκό μνημόνιο το 2020 κ.ά. Ποιό ΚΥΣΕΑ συγκλήθηκε για να το αντιμετωπίσει, ποιό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας συστάθηκε (ενώ είχε προεκλογικά εξαγγελθεί), ποιό εθνικό σχέδιο (ανάμεσα στα τόσα που μελετώνται καθημερινά) εκπονήθηκε απέναντι στη διευρυνόμενη τουρκική απειλή;

 Η Τουρκία ξεκίνησε με τα Ίμια την αμφισβήτηση της ελληνικότητας των μικρότερων νησιών και την επεξέτεινε πρόσφατα σε όλα (!) ανεξαιρέτως τα νησιά του Αν.Αιγαίου. Με νομιμοφανή μοχλό τη δήθεν υποχρέωσή μας για αποστρατικοποίησή τους εξυφαίνει διεθνή εκστρατεία με απώτερο μήνυμα: «ή τα αποστρατικοποιείτε με το καλό, ή έχω δικαίωμα να το επιβάλλω δια της βίας».

 Αντί όμως της συνειδητοποίησης του μεγέθους της απειλής (ενόψει και της 100ετίας από τη Λωζάνη) επικρατεί άκριτα το «καθησυχαστικό» αφήγημα: η Τουρκία επαναλαμβάνει τις «πάγιες» διεκδικήσεις της (ενώ αυξάνονται εκθετικά), συνεχίζει τις «ίδιες» προκλήσεις (όταν είναι πασιφανώς άλλης τάξης), είναι διεθνώς «απομονωμένη»(ενώ αναβαθμίζεται), και τελικά να είμαστε «ψύχραιμοι και υπομονετικοί» γιατί εξοπλιζόμαστε (αλλά το 2025) και όλα γίνονται «για εσωτερική κατανάλωση» —λες και ενόψει προεκλογικής περιόδου ακόμη κι αυτό μας καθησυχάζει…

 Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία (που αιφνιδίασε αδικαιολόγητα τη χώρα μας) επικράτησε το αφήγημα ότι:

 α) ο «αναθεωρητισμός πεθαίνει» (δηλ. προφανώς το Κίεβο θα εκδιώξει τα ρωσικά στρατεύματα στα σύνορα προ του 2014 ή έστω του 2021 και ο Πούτιν θα τιμωρηθεί με διεθνή περιθωριοποίηση, καταβολή πολεμικών επανορθώσεων κλπ)

 β) η Τουρκία «συγκλονισμένη» θα μετανοούσε παραιτούμενη από τις επεκτατικές της βλέψεις

 γ) οι νέες συνθήκες «έφεραν κοντά» τις δυο χώρες.

 Με βάση μια τέτοια ανάγνωση οργανώθηκε κατά τα φαινόμενα η πρόσφατη συνάντηση Κ.Μητσοτάκη -Ρ.Τ.Ερντογάν, που αν δεν στόχευε σε «νέες προσεγγίσεις», ήλπιζε σε ένα ακόμη «ήσυχο καλοκαίρι» .

 Εκτιμήσεις που δεν επιβεβαιώνονται οδηγούν μοιραία σε λάθος κινήσεις και αιφνιδιασμούς. Εν μέσω παγκόσμιων ανακατατάξεων και ενώ οι δυο χώρες διανύουν ήδη περίοδο προεκλογικής εσωστρέφειας, η περίοδος μέχρι και το 2023 προβάλλει ως ιδιαίτερα επικίνδυνη.

Μια σαφής και άμεση απειλή δεν «ξορκίζεται» ελπίζοντας στο θετικό σενάριο βοήθειας «από τον Θεό της Ελλάδας». Όπως είθισται στη στρατηγική σχεδίαση, προέχει η πολυδιάστατη ετοιμότητα για να αντιμετωπίσουμε το χειρότερο δυνατό. Και δυστυχώς οι εξελίξεις κλίνουν επικίνδυνα προς το τελευταίο: αποδείχθηκε ότι ο πόλεμος στην Ευρώπη δεν είναι τελικά αδιανόητος. Κι ότι οι ένοπλες δυνάμεις δεν υπάρχουν μόνο για την αποτροπή αλλά και για νικηφόρα αποτελέσματα όταν η τελευταία αποτυγχάνει και οι εισβολείς τελικά επιτίθενται. Οι ενστικτώδεις αντιδράσεις αντί του πολύπλευρου σχεδιασμού στέλνουν λάθος μηνύματα, ενθαρρύνοντας δυστυχώς την επιθετικότητα και φέρνοντας πιθανόν την απευκταία σύγκρουση πιο κοντά.

*Ο κ. Γιάννης Βαληνάκης είναι καθηγητής και πρώην υφυπουργός Εξωτερικών. Πηγή: valinakis.gr

Αρθρογράφος