Η νέα φάση της πανδημίας και οι προκλήσεις για τη Δημόσια Υγεία

3 Αυγούστου 202016:16

Ανδρέας Ξανθός*

Η έντονα αυξητική τάση των κρουσμάτων Covid-19 τις τελευταίες μέρες και μάλιστα με οριζόντια κατανομή σχεδόν σε όλη τη χώρα, δεν αφήνει κανένα περιθώριο υποτίμησης του κινδύνου ανεξέλεγκτης διασποράς του ιού. Είναι σαφές ότι βρισκόμαστε σε φάση αναζωπύρωσης της πανδημίας παγκόσμια, άρα και στην Ελλάδα. Το άνοιγμα των συνόρων και η επανεκκίνηση του τουρισμού σίγουρα έπαιξαν ρόλο και αποδείχθηκε ότι ήταν καθοριστικής σημασίας η άρνηση της Ε.Ε. να εφαρμοστεί ένα κοινό ευρωπαϊκό πρωτόκολλο Δημόσιας Υγείας. Μπορεί να αναγκάστηκε η Ε.Ε. να εγκρίνει το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά άφησε τα κράτη-μέλη χωρίς μια ενιαία υγειονομική στρατηγική για τις μετακινήσεις, τα διαγνωστικά τεστ στις «πύλες εισόδου», τις προβλέψεις για «καραντίνα» και, κυρίως, χωρίς επιμερισμό του κόστους με ειδική στήριξη των χωρών υψηλής τουριστικής ζήτησης. Δυστυχώς η ελληνική κυβέρνηση δεν είδαμε να διεκδικεί, από κοινού με άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, μια συνεκτική ευρωπαϊκή πολιτική για την αποτελεσματικότερη υγειονομική διαχείριση της κρίσης. Και έχει μεγάλη ευθύνη γι’ αυτό.

Το πιο σημαντικό όμως πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση άρχισε πολύ πρόωρα να κάνει «εκπτώσεις» στα υγειονομικά standards που είχαν τεθεί από τους ειδικούς στην 1η φάση της πανδημίας, να υποχωρεί στις πιέσεις των επιμέρους επαγγελματικών συμφερόντων, να υπολογίζει συνεχώς το πολιτικό κόστος από τη διαφαινόμενη οικονομική κρίση, να δίνει πρώτη αυτή το «σήμα» της χαλάρωσης και της αμεριμνησίας. Φαίνεται να μην έχουν ακόμα καταλάβει στην κυβέρνηση ότι χωρίς προστασία της Δημόσιας Υγείας δεν μπορούν να πάνε καλά η οικονομία και ο τουρισμός. Και ότι τη ζημιά στην αγορά, στο εμπόριο, στην εστίαση δεν την προκαλούν τα περιοριστικά μέτρα και το lockdown αλλά η ανασφάλεια των ανθρώπων από την κυκλοφορία του ιού και τη μεταδοτικότητά του.

Τι χρειάζεται λοιπόν να γίνει επειγόντως;

1. Δεν έχει νόημα αυτή τη στιγμή η καταστροφολογία. Σοβαρότητα, υπευθυνότητα και κυρίως αποκατάσταση του αναγκαίου κλίματος πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης για την αντιμετώπιση της νέας φάσης χρειάζεται. Δεν είναι δυνατόν η κυβέρνηση να πυροδοτεί την πόλωση και τον διχασμό στο πολιτικό σύστημα και στην κοινωνία (τοξικότητα στην πολιτική αντιπαράθεση, διώξεις εισαγγελέων, αλλαγές στην εκπαίδευση, αδικίες στα αναδρομικά των συνταξιούχων, περιορισμός των διαδηλώσεων, αυταρχισμός κ.λπ.) και ταυτόχρονα να επιζητεί στήριξη της αντιπολίτευσης και των πολιτών για την αντιμετώπιση μιας σοβαρής κρίσης Δημόσιας Υγείας.

2. Συστηματική και έγκυρη επιστημονική ενημέρωση για τα νέα δεδομένα, για την ακριβή επιδημιολογική εικόνα, την εκτίμηση κινδύνου και το σχέδιο διαχείρισης της κρίσης τόσο στη διάρκεια του καλοκαιριού όσο και εν όψει δεύτερου επιδημικού κύματος το φθινόπωρο. Δεν είναι δυνατόν να μην ξέρουμε το ποσοστό (και όχι μόνο τον απόλυτο αριθμό) θετικών δειγμάτων σε επισκέπτες, ανά πύλη εισόδου και ανά χώρα προέλευσης, τον αριθμό των καθημερινών εισαγωγών στα νοσοκομεία και συνολικά των νοσηλευομένων κ.λπ. Χωρίς διαφάνεια, τεκμηρίωση και σοβαρό πολιτικό σχεδιασμό που θα εδράζεται στις επιστημονικές εισηγήσεις, χωρίς ευαισθητοποίηση και πειθώ, δεν μπορεί να μεταστραφεί η δυσπιστία των πολιτών, να ενισχυθεί η αξιοπιστία των νέων μέτρων και να διασφαλιστεί η συνειδητή συμμόρφωση της κοινωνίας. Η «γραμμή» των απειλών, των προστίμων και της επιβολής έχει όρια. Δεν μπορεί η κυβέρνηση να «κουνά το δάχτυλο» στην κοινωνία και στους νέους ανθρώπους. Αυστηροποίηση των μέτρων ναι, ενοχοποίηση των πολιτών όχι.

3. Αναπροσαρμογή των κριτηρίων για δειγματοληπτικούς ελέγχους στις πύλες εισόδου της χώρας και ενισχυμένο testing στις περιοχές υψηλής επισκεψιμότητας, στους εργαζομένους του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που συναλλάσσονται με το ευρύ κοινό, στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, στις μεγάλες παραγωγικές μονάδες. Πιο συστηματική επιδημιολογική επιτήρηση στους τελικούς προορισμούς, αποκεντρωμένη εποπτεία από τον ΕΟΔΥ στα νησιά και στην ενδοχώρα, ενίσχυση και αυξημένη ετοιμότητα για την έγκαιρη και αποτελεσματική διαχείριση κάθε ύποπτου ή επιβεβαιωμένου κρούσματος. Μόνο έτσι θα έχουμε καλύτερο monitoring σε τοπικό επίπεδο και θα αποφύγουμε το γενικευμένο lockdown.

4. Βελτιωμένα αντανακλαστικά της κυβέρνησης, περιορισμοί στους χώρους μαζικών συναθροίσεων, μέτρα αποσυμφόρησης στα μέσα μαζικής μεταφοράς, μείωση οικονομικών επιβαρύνσεων των πολιτών (διατίμηση μάσκας, δωρεάν διανομή στους εργασιακούς χώρους που ισχύει η υποχρεωτικότητα κ.λπ.) και πάνω απ’ όλα επιτάχυνση των παρεμβάσεων μόνιμης και σταθερής στήριξης του ΕΣΥ και των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας.

5. Εγκαιρη προετοιμασία για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων που αφορούν τις υγειονομικές ανισότητες στη χώρα, στην Ευρώπη και στον κόσμο. Δεν είναι αποδεκτός σε μια τέτοια περίοδο ένας ιδιότυπος «υγειονομικός εθνικισμός» όπως αυτός που προωθεί ο Τραμπ, που σπεύδει να «μπλοκάρει» όλη την ποσότητα ρεμδεσιβίρης που παράγεται στις ΗΠΑ, ή ο Τζόνσον, που φέρεται να έχει προαγοράσει 100 εκατομμύρια δόσεις για το «εμβόλιο της Οξφόρδης». Οπως πολύ σωστά έχει επισημάνει ο ΠΟΥ, τα νέα εμβόλια και φάρμακα πρέπει να είναι παγκόσμια δημόσια αγαθά και να μην υπόκεινται στους νόμους της αγοράς, της προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων, του εταιρικού ανταγωνισμού και της εμπορικής εκμετάλλευσής τους με κριτήριο το κέρδος. Θα το διεκδικήσουμε ως χώρα, προωθώντας τις αναγκαίες πολιτικές συμμαχίες σε επίπεδο Ευρώπης ή λόγω των κυβερνητικών ιδεοληψιών για την «αυτορρύθμιση της αγοράς» θα παρακολουθούμε αμέτοχοι τις εξελίξεις;

Μόλις άρχισαν τα δύσκολα, τελείωσαν η «ευφορία» και η «αυταρέσκεια» και φάνηκαν οι κυβερνητικές «αρρυθμίες» και ανεπάρκειες. Τώρα δεν είναι η ώρα του καταλογισμού ευθυνών αλλά της οργανωμένης πολιτείας και κοινωνίας, η ώρα της Δημόσιας Υγείας, της γενναίας επένδυσης στο ΕΣΥ αλλά και της δραστικής στήριξης της πραγματικής οικονομίας, της απασχόλησης και του εισοδήματος των ανθρώπων. Οσο αυτό καθυστερεί, η διακινδύνευση από την υγειονομική και οικονομική κρίση θα μεγαλώνει.

*Βουλευτής και τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ

Αρθρογράφος