Εμείς, οι Υπουργοί Εξωτερικών της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Δημοκρατίας της Σλοβενίας και των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων, της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, της Δημοκρατίας της Αλβανίας, της Δημοκρατίας της Σερβίας, της Βοσνίας και της Ερζεγοβίνης, του Μαυροβουνίου και του Κοσόβου*, παρουσία της Δημοκρατίας της Κροατίας, ως τρέχουσας Προεδρίας της ΕΕ, του Επιτρόπου για τη Διεύρυνση και την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας και των εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης και της Γενικής Διεύθυνσης Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων, πραγματοποιήσαμε σήμερα, την 19η  Μαΐου 2020, τηλεδιάσκεψη κατόπιν πρόσκλησης των Υπουργών Εξωτερικών, Νίκου Δένδια και Nikola Dimitrov.

Από την τελευταία μας συνάντηση στη Θεσσαλονίκη την 24η Φεβρουαρίου 2020, η πανδημία του νέου κορονοϊού COVID-19, ανέδειξε με τον πιο ουσιαστικό τρόπο, τη σημασία μιας συντονισμένης προσέγγισης, συνεργασίας και αλληλεγγύης προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι παγκόσμιες προκλήσεις και απειλές. Η περιφερειακή συνεργασία και η συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των Δυτικών Βαλκανίων αποτελεί στοιχείο ζωτικής σημασίας σε αυτή την εποχή, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε από κοινού τις προκλήσεις που θέτει η τρέχουσα κρίση δημόσιας υγείας.

Η ίδια η κλίμακα και ο αντίκτυπος της πανδημίας  COVID-19 κατέστησε αναγκαία τη λήψη δύσκολων αποφάσεων και πρωτοφανών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων του εγκλεισμού και των περιορισμών στη διέλευση συνόρων. Τα εν λόγω μέτρα, τα οποία ήταν απαραίτητα προκειμένου να σωθούν όσο το δυνατόν περισσότερες ζωές, έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην κυκλοφορία ανθρώπων και αγαθών, στις εμπορικές και οικονομικές δραστηριότητες καθώς και στις αλυσίδες ανεφοδιασμού.

Σε αυτό το πλαίσιο, επιβεβαιώσαμε σήμερα  την απόφασή μας να συνεχίσουμε να εμβαθύνουμε τη συνεργασία μας, προκειμένου να περιορίσουμε τις συνέπειες της πανδημίας COVID-19 και να προετοιμάσουμε το έδαφος για την ανάκαμψη της περιοχής.

Συναφώς, συμφωνήσαμε στα κάτωθι:

1.               Η υπάρχουσα στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ της ΕΕ και των Δυτικών Βαλκανίων απέδειξε τη θεμελιώδη αξία της όταν ξέσπασε η πανδημία  COVID-19, κατά τη διάρκεια της οποίας συνεργαστήκαμε στενά. Θα συνεχίσουμε να επιδεικνύουμε ενότητα και αλληλεγγύη και θα επιταχύνουμε το συντονισμό και τη συνεργασία μας, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την πανδημία και να μειώσουμε,  στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό,  τον εκτεταμένο κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο του στην περιοχή μας.

2.               Χαιρετίζουμε θερμά την απόφαση της ΕΕ να ενεργοποιήσει ένα σημαντικό οικονομικό πακέτο 3,3 δισεκατομμυρίων και πλέον Ευρώ, προς όφελος των Δυτικών Βαλκανίων, που στόχο έχει να αντιμετωπίσει την κρίση COVID-19 και να συμβάλλει σημαντικά στην άμεση συνολική κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη.  Καθώς η ευρωπαϊκή οικονομική βοήθεια θα τονώσει τις οικονομίες και θα προωθήσει τις άκρως αναγκαίες επενδύσεις στην περιοχή, οι εταίροι των Δυτικών Βαλκανίων θα συνεχίσουν να προωθούν και να υλοποιούν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις  προκειμένου να συνεχίσουν την πορεία της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί σε βασικούς τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής και δραστηριότητας της περιοχής, κυρίως του τουρισμού, των μεταφορών και της υγείας.

3.               Καθώς τώρα βρισκόμαστε πιο κοντά στο να ελέγξουμε την εξάπλωση του ιού, η αντικατάσταση των οριζόντιων περιορισμών με πιο στοχευμένα μέτρα, θα επιτρέψει την ανάκαμψη της οικονομίας και την αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης και των εξαιρετικά αρνητικών κοινωνικών επιπτώσεών της. Σε αυτό το πλαίσιο, χαιρετίζουμε την ετοιμότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να «προωθήσει τη συμμετοχή της περιοχής στην εφαρμογή του Κοινού της Ευρωπαϊκού Οδικού Χάρτη προς την άρση των περιοριστικών μέτρων λόγω της COVID-19». Πέρα από τη δέσμευση που ανέλαβε η ΕΕ να στηρίξει οικονομικά τα Δυτικά Βαλκάνια «κατά την μετά COVID-19» ανάκαμψή τους, η ενίσχυση της συνδεσιμότητας και η καλύτερη πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ θα πρέπει να περιλαμβάνονται μεταξύ των βασικών στοιχείων που θα χαράξουν τον δρόμο για μια πιο ενισχυμένη οικονομική ενσωμάτωση μεταξύ της περιοχής και της ΕΕ.

4.               Όσον αφορά τον ζωτικό τομέα της υγείας, η καθιέρωση μιας τακτικής και ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ των επιδημιολόγων και των ειδικών σε θέματα δημόσιας υγείας θα έχει πραγματική προστιθέμενη αξία για τον συνολικό περιορισμό της πανδημίας και την πρόληψη της περαιτέρω εξάπλωσής της. Η εν λόγω συνεργασία θα μπορούσε να ενισχύσει τη δημιουργία ενός περιφερειακού δικτύου νοσοκομείων και μονάδων υγειονομικής περίθαλψης που θα συνεργάζονται προκειμένου να θεραπεύσουν ασθενείς  με τη νόσο COVID-19. Ειδικοί και επαγγελματίες της υγείας θα ανταλλάξουν απόψεις αναφορικά με την ανάπτυξη υγειονομικών πρωτοκόλλων για ξενοδοχεία και καταλύματα και θα εξετάσουν τα κριτήρια, καθώς και για την ασφαλή και σταδιακή επανεκκίνηση της τουριστικής δραστηριότητας.

5.               Αναφορικά με τις μεταφορές,  ένα συντονισμένο πλαίσιο για μια ασφαλή αποκατάσταση των μεταφορών και της συνδεσιμότητας σε διμερές και περιφερειακό επίπεδο θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να διασφαλίσει την «ταχεία ροή εμπορευμάτων μέσω των  Πράσινων Λωρίδων κυκλοφορίας που συνδέουν την ΕΕ με τα Δυτικά Βαλκάνια». Οι «Πράσινες Λωρίδες» που συνδέουν την ΕΕ με τα Δυτικά Βαλκάνια θα παραμείνουν «πράσινες» και μετά την περίοδο έκτακτης ανάγκης, προκειμένου να βελτιωθεί σημαντικά η προσβασιμότητα εντός των Δυτικών Βαλκανίων καθώς και μεταξύ ΕΕ και Δυτικών Βαλκανίων. Αυτό απαιτεί τη σταδιακή άρση όλων των μη απαραίτητων εμποδίων διοικητικής φύσεως ή σε επίπεδο υποδομών που επηρεάζουν τη ροή εμπορευμάτων και επιβατών μεταξύ των Δυτικών Βαλκανίων και της ΕΕ. Η  αποκατάσταση της κυκλοφορίας, το εκ νέου άνοιγμα των εσωτερικών και εξωτερικών συνόρων και η άρση των μέτρων που επιβλήθηκαν θα πρέπει να είναι μια σταδιακή διαδικασία που θα βασίζεται σε επιδημιολογική αξιολόγηση και θα εφαρμοστεί με συντονισμένο τρόπο. Η υγεία των εργαζομένων στις μεταφορές και των επιβατών, καθώς και η ταχεία ελαχιστοποίηση κάθε σχετιζόμενου με την αναζωπύρωση της επιδημίας κινδύνου, θα πρέπει να αποτελέσει πρώτη προτεραιότητα. H συμβολή των εργαζόμενων στο χώρο των μεταφορών θα είναι καθοριστικής σημασίας συναφώς.

6.               Δεδομένου ότι ο τουριστικός τομέας, ο οποίος αντιμετωπίζει σήμερα μια πρωτοφανή πρόκληση, αποτελεί βασικό στοιχείο των οικονομιών και κοινωνιών μας, διατηρούμε πλήρως τη δέσμευσή μας να στηρίξουμε ενεργά όλες τις προσπάθειες και τα μέτρα που στοχεύουν στον περιορισμό του αρνητικού αντικτύπου της πανδημίας. Μια συντονισμένη διαδικασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών, σε περιφερειακό επίπεδο και η τακτική διασυνοριακή επικοινωνία, θα μπορούσαν να εξετασθούν, προκειμένου να   διευκολυνθεί η αποκατάσταση και επανεκκίνηση της τουριστικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένης της διασυνοριακής/μεθοριακής κυκλοφορίας. Η πλήρης αξιοποίηση των διαθέσιμων εθνικών και ευρωπαϊκών κονδυλίων της ΕΕ, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή εξειδικευμένων και στοχευμένων περιφερειακών και διαπεριφερειακών στρατηγικών για τη στήριξη του τουριστικού κλάδου (επιχειρήσεων και εργαζομένων) και η πλήρης στήριξη των ανέργων, προκειμένου να επανακτήσουν την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας, των νέων ειδικότερα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικό τμήμα πολιτικών και μέτρων που στοχεύουν να ωφελήσουν τον τουριστικό τομέα σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

7.                Σε αυτό το πνεύμα, είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε, σε επίπεδο αρμόδιων αρχών, τους καλύτερους τρόπους για τη σταδιακή χαλάρωση των περιορισμών, ανάλογα με την κατάσταση σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο ΕΕ, σχετικά με τις διασυνοριακές μετακινήσεις  και τον τουρισμό, τομέα που επλήγη ιδιαίτερα από την κρίση και αποτελεί σημαντικό μοχλό ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας σε πολλές χώρες της περιοχής. Το πακέτο για τον Τουρισμό και τις Μεταφορές που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 13 Μαΐου 2020, το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά κατευθυντήριων γραμμών και συστάσεων, για να βοηθήσουν τα Κράτη Μέλη της ΕΕ να άρουν σταδιακά τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς και να επιτρέψουν στις τουριστικές επιχειρήσεις να ξανανοίξουν, με ταυτόχρονη τήρηση των υγειονομικών προφυλάξεων, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο σε αυτό το πλαίσιο. Οι ανωτέρω κατευθυντήριες γραμμές θα χρησιμεύσουν και στα Δυτικά Βαλκάνια.

8.               Η διατήρηση καλών σχέσεων γειτονίας και η χωρίς αποκλεισμούς περιφερειακή συνεργασία είναι σημαντικά στοιχεία της Διεύρυνσης της ΕΕ και των Διαδικασιών Σταθεροποίησης και Σύνδεσης.  Μπορούν και πρέπει να διευκολύνουν μια συντονισμένη και αποτελεσματική περιφερειακή προσέγγιση και απάντηση στην πρόκληση της πανδημίας, επιβεβαιώνοντας για ακόμη μια φορά τη χρησιμότητα και την αξία της. Τα Δυτικά Βαλκάνια θα πρέπει επίσης να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες της περιφερειακής συνεργασίας, προκειμένου να διευκολύνουν την οικονομική ανάκαμψη της περιοχής, σε συνδυασμό με την ισχυρή στήριξη  της ΕΕ. Οι νέοι της περιοχής χρειάζονται προοπτική, υπό τη μορφή παραγωγικών και ουσιαστικών ευκαιριών, στις χώρες τους. Η διασφάλιση θετικών προοπτικών για τους νέους πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα.

9.               Υπογραμμίζουμε τη σημασία του πλήρους σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, καθώς και των ανεξάρτητων μέσων και της ελεύθερης ανταλλαγής πληροφοριών που είναι ακριβείς και αξιόπιστες. Υπογραμμίζουμε τις προκλήσεις που θέτουν οι ψευδείς ή παραποιημένες πληροφορίες, αναφορικά με την εξάπλωση της COVID-19, οι οποίες μπορούν να θέσουν ανθρώπινες ζωές και την ανθεκτικότητα των κοινωνιών σε κίνδυνο. Σε αυτό το πλαίσιο, είμαστε αποφασισμένοι να καταπολεμήσουμε τη διάδοση της παραπληροφόρησης, καθώς και την υποκίνηση του μίσους. Για αυτό το λόγο, η στήριξη και αλληλεγγύη της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τα Δυτικά Βαλκάνια, στο πλαίσιο της κρίσης του κορονοϊού, θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο δημόσιας ενημέρωσης και επικοινωνίας στην περιοχή, προκειμένου να καταπολεμηθούν οι απόπειρες παραπληροφόρησης.

10.            Τέλος, έχοντας κατά νου την πρώτη μας συνάντηση τον περασμένο Φεβρουάριο στη Θεσσαλονίκη, τη Σύνοδο Κορυφής στη Σόφια το 2018, την ιστορική απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ τον Μάρτιο 2020 για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας και τη Δημοκρατία της Αλβανίας και τη Σύνοδο του Ζάγκρεμπ το 2020, η οποία επιβεβαίωσε εκ νέου τη σαφή στήριξη της ευρωπαϊκής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων και υπογράμμισε την ενότητα και την αλληλεγγύη στην καταπολέμηση  της πανδημίας  COVID-19 και των συνεπειών της στις κοινωνίες και τις οικονομίες, επαναλαμβάνουμε τη σταθερή μας  στήριξη στην ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων, βάσει της αρχής των επιδόσεων της κάθε χώρας και συμφωνούμε να συναντηθούμε εκ νέου προκειμένου να επιβεβαιώσουμε την επιτευχθείσα πρόοδο και την μελλοντική μας πορεία.